Winterswijk logisch startpunt voor Wagendorp voor roman over de Phoenix

Hoofdpersoon Abel Sikkink uit Kotten blijft zoeken naar de waarheid

Door Bernhard Harfsterkamp

WINTERSWIJK – “Ze waren er bijna en toen ging het fout.” Het verhaal van de Phoenix, het stoomschip met vele Winterswijkse emigranten aan boord, dat in brand vloog op Lake Michigan en verging, kent Bert Wagendorp al sinds zijn jeugd. “Het was een vaag verhaal, dat mijn overgrootvader had verteld en in de familie telkens opnieuw werd verteld. Dat verhaal heeft uiteindelijk tot een roman geleid, waarvan onlangs deel één met de titel Phoenix verscheen.

Verhaal over de scheepsramp allang weer vergeten
Bert Wagendorp is geboren in Groenlo, omdat zijn vader vanuit Winterswijk naar Groenlo verhuisde om daar te werken bij de slachterij. Zijn oom was bakker in Winterswijk. Zijn overgrootvader was de uitbater van het Burgerhotel bij het station. “Hij dronk graag een biertje mee met de gasten en vertelde dan het verhaal over de Phoenix. Dat verhaal was ik allang weer kwijt, totdat ik het in een lijst van emigranten uit Winterswijk van de genealoge Yvette Hoitink opnieuw tegenkwam.” Wagendorp was altijd al geïnteresseerd geweest in de emigratie vanuit de Achterhoek. Hierna ging hij zich verdiepen in de geschiedenis van de Phoenix. “Er is veel over geschreven, ook in Amerika. Er zit veel valse romantiek bij.” Voor de roman die hij daarna ging schrijven was Winterswijk een logisch uitgangspunt.

Geen historische roman, wel historische gebeurtenissen
De hoofdpersoon Abel Sikkink is afkomstig van een boerderij in Kotten. Zijn vader was daar radmaker. Deze Abel heeft niet werkelijk bestaan, al is er wel een familie Sikkink uit de dorpsbuurt op het schip terecht gekomen. De roman wordt gepresenteerd als “De memoires van Abel Sikkink”. Wagendorp doet niet, zoals andere schrijvers van gevonden memoires soms doen, alsof ze authentiek zijn. “Ze zijn fictief. Phoenix is ook geen historische roman. Er komen wel veel historische gebeurtenissen in voor.” Dit benadrukt hij door in het boek historische foto’s op te nemen. De aanloop in Winterswijk, de reis naar Amerika en de fatale tocht met de Phoenix vormen een klein deel van de roman. Abel Sikkink overleeft als enige van zijn familie en bereikt het reisdoel Sheboygan met een reddingsboot. “Daar gaat hij werken voor een plaatselijke krant en wordt journalist. Zonder de ramp was hij waarschijnlijk net als zijn vader radmaker geworden.”

Journalist en fotograaf
Een andere Winterswijker, die overleeft is de beste vriend van Abel, Kalle Brommelstroete. Zijn familie gaat niet aan boord van de Phoenix, omdat Kalle’s vader het gevaar ziet van een schip waar te veel passagiers opzitten. Kalle komt met een ander schip naar Sheboygan. Daar gaat hij later werken bij een fotograaf, en leert hoe hij foto’s maken. Kalle Brommels, zoals hij zichzelf gaat noemen, vertrekt als eerste naar New York. Abel volgt en gaat als journalist aan het werk voor de New York Herald. Samen met Kalle gaat hij later op pad om verslag te doen van de gebeurtenissen tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. “Omdat ik ook over de geschiedenis van Amerika wilde schrijven, koos ik ervoor ze journalist en fotograaf te laten worden. Daardoor konden ze daarvan getuige zijn.” Na de burgeroorlog volgen de twee de periode, waarin de oorspronkelijke inwoners, de Indianen, gedwongen worden in reservaten te gaan leven. “Daarom ontmoeten ze op het schip naar Amerika al Pieter-Jan de Smet, die in het volgende deel een rol heeft als intermediair met de Indianen.”

Laatste hoofdstuk al geschreven
De memoires van Abel Sikkink zullen uit drie delen bestaan. “Met het tweede deel ben ik bezig. Dat zal volgend jaar verschijnen.” Het derde deel volgt waarschijnlijk in 2024. Het verhaal van de Phoenix zal de rode draad in de drie delen zijn, want Abel Sikkink blijft tussen de andere werkzaamheden zoeken naar het werkelijke verhaal van de scheepsramp. Wat ging er precies mis, was er een derde reddingsboot en wie waren de schuldigen? Het blijft hem bezig houden. “Het laatste hoofdstuk heb ik al geschreven. Daarin vindt Abel in de bibliotheek van de Harvard Universiteit een document over hoe de emigranten zijn besodemieterd. Daar waren Nederlanders bij betrokken.” Geld verdienen aan mensen die een beter bestaan zoeken is van alle tijden. Deel drie speelt zich grotendeels af in Parijs, waar Abel werkt voor de Paris Herald. Hij zal in die periode Winterswijk bezoeken. Voorbeeld daarvoor is een oud krantenbericht over een emigrant, die zijn geboorteplaats nog eens bezoekt en er weinig meer herkende. Voor de Phoenix en de twee vervolgdelen heeft Wagendorp veel research gedaan. Dat was nieuw, want voor zijn vorige romans was dat niet nodig. “Op internet is alles te vinden, als je goed zoekt.” Over alles heeft hij per hoofdstuk aantekeningen gemaakt in een schrift. “Als ik ga schrijven, pak ik dat er bij. Ik beleef veel genoegen aan de research, ik vermaak me erg mee.”