Vanaf een bankje | Op de grens met Duitsland

Vanaf een bankje

Op de grens met Duitsland

Door Bernhard Harfsterkamp

WINTERSWIJK – De grens is altijd nabij in het buitengebied van Winterswijk. Als je vanuit het dorp naar het noorden, zuiden of oosten fiets, stuit je altijd op Duitsland. Meestal is dat meteen te zien, want ons landschap en dat van onze buren gaat zelden geleidelijk in elkaar over. Blijkbaar is de grens toch altijd zo duidelijk aanwezig geweest, dat er aan beide kanten van de grens verschillende ontwikkelingen zijn geweest. Het is goed te zien aan de rand van het Meddose Veld, waar ik op een bankje zit.

Een van de weinige plekken waar de grens gepasseerd wordt zonder dat je het echt merkt is in het Wooldse Veen. Waren er geen grensstenen geweest dan had je niet gezien dat je in het Burloer en Vardingholter Veen was terecht gekomen. Op de plek van het bankje van deze week is de grens scherp. Het staat in de randzone van het Zwillbroekse Veen. Er is uitzicht richting mijn moederland. Daar zie ik uitgestrekte weilanden, die intensief gebruikt worden voor de landbouw. Als ik vanaf het bankje naar het noorden zou lopen, zou ik weldra op hoogveen met veenputten stuiten. Meestal een ondoordringbaar gebied, maar dankzij de droogte gemakkelijker passeerbaar, al is het nog steeds erg onregelmatig lopen. In de jaren negentig mocht ik het veengebied onder 'normale', dat wil zeggen nattere omstandigheden, inventariseren. Dat was een bijzondere opdracht, want overal mocht en moest ik komen om flora en vegetatie in kaart te brengen.

Avontuur aan de ene kant, saaiheid aan de andere kant van de grens. Het veengebied was tot in de jaren dertig van de vorige eeuw grensoverschrijdend. Rondom het veen lagen uitgestrekte heidevelden. Op deze plek zou ik me midden tussen de 'woeste gronden' hebben bevonden. Maar het Nederlandse deel van wat een prachtig natuurgebied aan beide kanten van de grens moet zijn geweest is er afgehakt. Het was toen een slechte tijd in Nederland. Overal in het land werden mensen aan het werk gezet. Werkverschaffingsprojecten werden het genoemd. Het strandbad werd gegraven, en heide en veen van het Meddose Veld werden door vele mannen met een schop ontgonnen.

Dat Meddose Veld is na de ontginning nog redelijk lang nat geweest, zodat het geschikt was voor allerlei weidevogels. Omdat hier en daar in de uitgestrektheid voor me, met name langs de watergangen, sprake is van aangepast beheer komen er nog steeds enkele weidevogels voor. Zelfs de grutto, voor vele natuurliefhebbers het symbool van het Nederlandse landschap, kan hier nog aangetroffen worden. Veel zijn het er niet. Wil je er iets meer zien, dan kun je toch maar beter even de grens over fietsen. Naast het Zwillbroekse Veen ligt namelijk het Ellewicker Veld. Dat is zo'n veertig jaar ingericht als een gebied voor weidevogels. Het was er minder geschikt voor dan het lager gelegen Meddose Veld, maar door het aanleggen van vele weidepoelen en het verhogen van het grondwaterpeil broeden daar nu nog steeds elk jaar veel grutto's en andere weidevogels.

Als we willen kan dat Meddose Veld eveneens een goed gebied voor weidevogels worden. In deze tijd van droogte is het moeilijk voorstelbaar, maar door een ander waterbeheer kan het gebied natter worden. Meer water vasthouden in het Winterswijkse buitengebied is sowieso verstandig, al had tegen de droogte van vorig en dit jaar geen enkele maatregel kunnen helpen. Ik zie het nog wel een keer gebeuren. Als ik over twintig jaar opnieuw op dit bankje of zijn opvolger zit, zal het gebied meer op het Ellewicker Veld lijken. Er ligt dan niet alleen uitgestrekt grasland voor me, maar daarin zie ik dan ook hakhout, struweel en waterpartijen. Zeker zie en hoor ik er grutto's. En dat informatiebord over het Meddose Veld dat nu naast het bankje staat mag er nog steeds zijn.