Burgemeesters van Winterswijk deel 4

WINTERSWIJK - In de naoorlogse jaren werden onder het bewind van burgemeester Jan Kneppelhout beslissingen genomen over uitbreidingsplannen voor woningbouw en industrie. Ook werd de verbetering van bestaande wegen en de aanleg van nieuwe en de verharding van de zandwegen in het buitengebied aangepakt. Daarnaat was er de aanleg van elektriciteit in de buurtschappen en de uitbreiding van de riolering en het waterleidingnet. De HBS werd uitgebouwd tot een lyceum en nieuwe scholen zoals de ULO werden toegevoegd. Er werd grond aangekocht voor sportvelden, de schoolartsendienst werd ingesteld en er werd een nieuw politiebureau gebouwd. In de naoorlogse burgemeestersjaren van Kneppelhout veranderde er veel in de gemeente.

Door Wim Aalderink

'Jan, je zit fout'
In 1955 nam burgemeester Kneppelhout afscheid na een wel zeer bewogen burgemeesterschap, dat goed beschouwd van 1938 tot 1955 heeft geduurd. De volgende anekdote wil schrijver dezes u niet onthouden. Op enig moment moest agent Plekenpol bij zijn hoogste baas, de burgemeester, op het matje komen. Waarvoor is niet duidelijk, maar het liep uit op een knetterende ruzie waarbij Plekenpol geen handbreed toegaf. Die middag werd Plekenpol weer op het matje geroepen en met lood in de schoenen melde hij zich opnieuw bij Kneppelhout. In plaats van een uitbrander kreeg hij echter excuses: "Tussen de middag had ik het er over met mijn vrouw en die zei: 'Jan, je zit fout! ', vandaar.

Prinses Wilhelmina onthult monument voor Tante Riek
Op 1 maart 1955 werd Jan Berend Vlam benoemd tot burgemeester van Winterswijk, de plaats waar hij zijn jeugd had doorgebracht. Het eerste gelukstelegram dat hij ontving, luidde: "Hartelijk gefeliciteerd, oud-overbuurman van 1942. Kneppelhout." Ze kenden elkaar vanuit het interneringskamp Sint-Michielsgestel, waar Nederlanders werden gegijzeld door de Duitse bezetter, vandaar oud-overbuurman. Een van de eerste zaken waar Vlam in Winterswijk mee te maken kreeg, was de onthulling van het monument voor Tante Riek. Het was het eerste monument voor het vrouwenverzet in Nederland en in het bijzonder voor de vrouwen van Ravensbrück. Prinses Wilhelmina onthulde het monument.

Wethouders krijgen meer te vertellen
Toen Vlam de taak van Kneppelhout overnam, veranderde er veel. Zijn voorganger beantwoordde bijna alle vragen uit de raad zelf. De vier wethouders, welwillende parttimers, zaten er zo ongeveer voor spek en bonen bij. Onder Vlam moest elke wethouder zijn portefeuille verdedigen en de burgervader leverde de zijne in. In de buurtschappen werd 90 kilometer aan zandwegen verhard en werden de boerderijen aangesloten op de waterleiding. Met de sluiting van textielfabriek Meijerink & Co. in 1964 kondigde zich het begin van de neergang van de textielindustrie aan. Voorlopig kon echter het tij nog worden gekeerd door vervangende industrie: een armaturenfabriek van Philips trok in de leeg gekomen gebouwen. De nog steeds voortzettende bevolkingsgroei in Nederland liet ook Winterswijk niet onberoerd. Er waren inmiddels 25.000 burgers.

Herstel goede contacten met Duitsland
Ook al was Vlam zelf actief geweest in het verzet, toch was hij een van de eersten die zich sterk maakte voor het verbeteren van de grenscontacten tussen Nederland en Duitsland, vooral in de Achterhoek. Na 1950 gingen de grenzen weer open en dagelijks trokken autobussen vol Duitse meisjes naar de Winterswijkse textielfabrieken. Ook de eerste 'Butterfahrten' waren begonnen, de basis voor onze onverminderde populariteit bij onze oosterburen. Als voorzitter van de "Stichting Culturele Grenscontacten Achterhoek-West Münsterland" zorgde hij er voor dat de culturele contacten zich niet langer beperkten tot die tussen enkele journalisten en kunstenaars. Bij zijn afscheid als burgemeester in 1970 waren er dan ook opvallend veel Duitse sprekersaanwezig. In 1990 kreeg hij een hoge Duitse onderscheiding, het "Bundesverdienstkreuz am Bande". Als geheelonthouder, die hij was geworden door de ellende die hij zag onder de spoor- en textielarbeiders, bleef Vlam zijn principes trouw. Persoonlijk voorkwam hij al meteen bij de onthulling van het monument voor Tante Riek dat er alcohol geschonken werd. Het verhaal gaat, dat elke ?es drank die hij kreeg onherroepelijk door de gootsteen werd gespoeld. Wim Kan grapte eens tijdens een voorstelling in Winterswijk: "Burgemeester Vlam opent alles, als er maar geen kurk op zit."

Fout
In de onderschriften bij de foto's bij deel drie, geplaatst in de krant van dinsdag 11 april, is helaas een fout geslopen. Op de foto waarop Burgemeester Kneppelhout staat, staat in het onderschrift Burgemeester Bosma. De foto waaronder Kneppelhout staat is die van Bosma.