Ingezonden: Commotie rond Plan Bezoekerscentrum Steengroeve

Bij alle commotie die is ontstaan over het plan voor de bouw van een bezoekerscentrum bij de Steengroeve moeten we ons realiseren waar dat centrum eigenlijk voor bedoeld was. Terecht heeft de Stichting Terra Temporalis (TT) er van meet af aan op gewezen dat na de instorting van de Winterswijkse textielindustrie de toerismesector een belangrijke pijler is geworden onder de economie van onze gemeente, naast de nering van de plaatselijke middenstand (en niet te vergeten een flink aantal gezonde bedrijven, ook in de agrarische sector). Winterswijkse ondernemers, gesteund door opeenvolgende gemeentebesturen, hebben dit tot stand gebracht. Nu kunnen we het toerisme verder stimuleren door meer te doen met de unieke Steengroeve. Daardoor kunnen we Winterswijk nog aantrekkelijker maken voor een kooplustig publiek. Over dit doel zijn TT, het gemeentebestuur en de Belangengroep Omwonenden Omgeving Steengroeve (BOOS) het eens. Maar de wijzen waarop TT en BOOS dat doel denken te bereiken, verschillen.

TT heeft het oorspronkelijke idee om ‘meer te doen met de Steengroeve’ voortvarendheid opgepakt en een plan uitgewerkt voor de bouw van een multifunctioneel bezoekerscentrum. In het creatieve proces van de planontwikkeling is ondergesneeuwd dat zo’n centrum geen doel op zich is, maar een middel om een doel te bereiken. Dit is waar BOOS op wijst. BOOS betoogt dat het niet vanzelfsprekend is dat toeristen die op een centrum bij de Steengroeve afkomen, zullen bijdragen aan de economie van Winterswijk. Dat kunnen we leren van de ervaring met de Vrijetijdmarkt Obelink die veel omzet en werkgelegenheid biedt, maar geen bezoekers naar het dorp brengt, op slechts 4 km afstand. Een centrum bij de Steengroeve zal hooguit indirect bijdragen aan de economie van Winterswijk. BOOS betoogt dat we, om de economie van Winterswijk te steunen, beter een geologisch centrum in de dorpskern kunnen vestigen op loopafstand van winkels en horeca. Vandaar kunnen toeristen die dat wensen met milieuvriendelijke shuttlebusjes naar een verzamelpunt - met eventueel een simpele voorziening - bij de Steengroeve worden gebracht, waar ze desgewenst een rondleiding in de groeve kunnen meemaken. Dit voorkomt verkeerschaos op de Steengroeveweg (met landbouwverkeer, Sibelco vrachtauto’s, fietsers en veel kinderen). Maar er zijn nog andere belangrijke verschillen in de benadering van TT en BOOS.

TT propageert een centrum bij de Steengroeve dat multifunctioneel zal zijn: drie verdiepingen, met een educatieruimte, een filmzaal annex vergaderruimte, horecavoorziening, een hakplek voor kinderen en een grote parkeerplaats. Er wordt verwezen naar contacten in Utrecht en Leiden met geologen/paleontologen. Daaruit concludeert TT dat wetenschappers dankbaar gebruik zullen maken van het centrum en veronderstelt dat toeristen er met die wetenschappers in contact zullen komen. Tevens zal het centrum dienen als een ‘slecht-weer voorziening’ voor fietsers en wandelaars in een eventueel verregende vakantie en daardoor de aantrekkelijkheid van Winterswijk als vakantiebestemming vergroten. TT meent dat een aantal van 25.000 of meer bezoekers per jaar reëel is. Verkeersproblemen op de Steengroeveweg worden daarbij door TT niet voorzien.

BOOS wijst echter op de landschappelijke aspecten en de milieuschade voor het omliggende Natura 2000 gebied door een groot opgezet centrum bij de Steengroeve. In plaats daarvan bepleit BOOS de vestiging van een geologisch centrum in de dorpskern van Winterswijk. In dat centrum kunnen naast de mergelgroeve ook de vele andere bijzonderheden van de rijkgeschakeerde geologische mozaïekvloer van Winterswijk belicht worden. Voor de vestiging van een centrum in de dorpskern suggereert BOOS eventueel een bestaand pand na verbouwing of renovatie te gebruiken (Industrieel Textiel Erfgoed de Morsepoort, de leegstaande panden aan het Weurden, de muziekschool). Dit is meer kosteneffectief dan grootschalige nieuwbouw bij de Steengroeve en bovendien zal een geologisch centrum in de dorpskern het gewenste cultuur/museum kwartier een stap naderbij brengen.

TT en BOOS beogen beide een educatieve functie voor toeristen, jong en oud, die Winterswijk bezoeken. Maar een niet-onbelangrijk verschil is dat TT sterk leunt op de steun van de huidige coalitie in het gemeentebestuur, terwijl BOOS nog steeds wordt gezien als een lastig clubje van een paar omwonenden in Ratum. Op 10 juni heeft een gesprek plaats gevonden van een delegatie van het TT bestuur met een viertal omwonenden van de Steengroeve, omdat TT de zorgen van omwonenden wilde wegnemen. Dit heeft niet tot resultaat geleid, maar eigenlijk is dit niet zo relevant. BOOS telt inmiddels meer dan 140 sympathisanten uit alle lagen van de bevolking van Winterswijk en de problematiek vereist allereerst een fundamentele discussie over de strategie om het doel van economische groei door toerismebevordering te bereiken met beperking van ongewenste neveneffecten. Het optimisme van TT voor een snelle realisatie van hun plan met de vereiste goedkeuringen en vergunningen lijkt ongegrond, alleen al vanwege te verwachten langdurige vertraging door bezwaarprocedures van omwonenden bij de Raad van State.

De corona crisis vormt naast de ernstige gevolgen voor gezondheid, economie en maatschappij ook een uitdaging om na te denken over hoe we de toekomst van Winterswijk willen inrichten. Na de gemeenteraadsverkiezing over een kleine twee jaar zullen definitieve beslissingen genomen worden. In de periode tot dan is er nog alle ruimte voor discussie en voortschrijdend inzicht.

Anton Reuvekamp en Willem Hulscher