Tentoonstelling van Max van Dam krijgt vervolg

WINTERSWIJK- In Sobibór, het vernietigingskamp in Polen, dat destijds onder gezag stond van nazi-Duitsland wordt op 14 oktober de opstand herdacht, die 75 jaar geleden in het kamp plaatsvond. Na een grote internationale herdenkingsbijeenkomst in de synagoge wordt in het nabije Wladawa een tentoonstelling geopend met werken van Joods Kunstenaar Max van Dam, die zijn jeugd in Winterswijk doorbracht en korte tijd vóór de opstand in het kamp werd vermoord. Op initiatief van de Provincie leent Vereniging 'Het Museum' 45 werken uit om te worden tentoongesteld. Woensdag 5 september werden de werken opgehaald door het bedrijf Van Waarde uit Beekbergen.

Door onze verslaggever

De tentoonstelling 'Maler komm 'raus' met werken van Max van Dam op verschillende locaties in Aalten en Winterswijk is niet onopgemerkt gebleven. De provincie Gelderland heeft een samenwerkingsverband met de Poolse provincie waarin Sobibór ligt en kwam met het verzoek aan 'Het Museum' om de werken beschikbaar te stellen.

Frederieke Jeletich-Visser fungeert als projectleider. Zij maakte een selectie van de collectie die Het Museum van de Joodse kunstenaar in eigendom heeft (de grootste ter wereld!) en regelt de hele operatie van voor tot achter. Het project is tot stand gekomen door subsidies van de provincie, het vfonds en de gemeenten Aalten en Winterswijk. Voor de tentoonstelling verdwijnt ook tijdelijk het schilderij dat de werkkamer van de burgemeester siert. Dit schilderij is in bezit van de gemeente. De werken gaan eerst naar Van Waarde. Zo nodig worden daar kleine restauraties verricht, tekeningen worden voorzien van een passe-partout of ingelijst. Op 19 september wordt de verzameling op transport gezet naar Polen en daar ingericht voor de opening op 14 oktober.

Ontmoeting kunst en geschiedenis
Op transport stellen is in dit geval een beladen woord, zoals alles rondom deze schilder beladen is. Kunst is misschien te definiëren als het vastleggen van emotie. Bij Max van Dam ontmoeten geschiedschrijving en kunst elkaar in emotie. Het met grote zorgvuldigheid 'op transport stellen' van de kunstwerken staat in hevig contrast met de deportatie, die de kunstenaar destijds zelf onderging. Elk werk wordt door Jonny Kievits, projectleider van Van Waarde minutieus onderzocht op scheurtjes of beschadigingen alvorens het professioneel wordt ingepakt. Niet alleen schilderijen trouwens: er gaat ook een palet van de schilder mee, dat hij in Amsterdam gebruikte.

'Maler komm raus'
Volgens Sjoerd Kemeling, vrijwilliger bij Vereniging Het Museum, is de tentoonstelling in Winterswijk minder bezocht dan het verdient. De uitspraak 'Maler komm raus' van kampbeul Karl Frenzel kwam niet voort uit humanitaire overwegingen. De schilder werd uit de groep 'veroordeelden tot de dood' gehaald, omdat hij nog zijn portret moest afmaken. Ook de huidige tentoonstelling kent bijzondere gebeurtenissen. Zo kwam een nichtje van de kunstenaar op bezoek bij de tentoonstelling. Zeer geëmotioneerd over het feit dat er zoveel werken van haar oom hingen. Een zeven minuten durend filmportret van Jaap Hemelrijk, de jongste zoon van de stimulator - en mecenas - van Max van Dam, lijkt nog indrukwekkender door het feit dat hij op de dag van de opening van de tentoonstelling in de leeftijd van 93 jaar kwam te overlijden. Aan hem is een groot deel van de collectie te danken. De tentoonstelling is meer dan een uitstalling van schilderijen. De kijker wordt gegrepen door het bijzondere verhaal van Max van Dam. De tentoonstelling in Winterswijk wordt aangevuld met andere werken en is, inclusief het filmportret, nog tot eind december te bewonderen.