Frits Kappers presenteert zijn boek ‘De schaduw van fout’

Een familie-roman voor een belangrijk deel gebaseerd op historische feiten en voor een deel fictie 

Door Clemens Bielen

WINTERSWIJK- Frits Kappers, geboren en getogen in Winterswijk, moest leven met de wetenschap dat zijn vader en moeder fout waren in de oorlog. Hij groef diep in het nationaal archief om de rol van zijn ouders in de Tweede Wereldoorlog te achterhalen. Het besef dat hij niet trots kan zijn op zijn ouders heeft zijn leven getekend. Hij ging door een heel diep dal, zoals zovelen, die deze last uit het verleden moeten meedragen zonder er zelf debet aan te zijn. Bij Frits heeft het geleid tot de roman: ‘De schaduw van fout’, die weliswaar in de oorlog speelt, maar waarin vrijwel geen schot gelost wordt. Op Boerderijcamping Kortschot, die ook een rol speelt in het boek, had ik een openhartig gesprek met de schrijver.

Het zat er al vroeg in. Wat voor velen als straf werd ervaren op school, betekende voor Frits een feestje: boeken lezen en het schrijven van een opstel. Net vóór sluitingstijd kwam hij nog snel even in de bibliotheek het boek inleveren, dat hij diezelfde morgen nog had geleend. Op de middelbare school zat hij als brugklasser samen met de veel oudere Gerrit Komrij, die gevreesd werd om zijn giftige pen, in de redactie van de schoolkrant.

Op 7-jarige leeftijd overleed zijn vader. Kappers: “Ik ben sociaal- emotioneel ontzettend tekort gekomen door de gevoelsarme opvoeding die mijn moeder me gaf. Gelukkig woonden op de benedenverdieping de liefste grootouders van het heelal.”
Zijn boek komt uit in een tijd, waarin oorlog onverwacht weer actueel is in onze nabijheid en waar volgens Kappers in de huidige politiek paralellen zijn te trekken met de periode 1939-’45. Zowel toen als nu waren er groepen, die geloofden in de ‘nobele’ motieven van Hitler en nu van Poetin om een land aan te vallen. Hij schreef er een boeiende roman over.

Sociaalemotioneel
was ik net
zo’n wrak als
een verslaafde
die zijn middel
niet meer
neemt

De twee kernvragen van het boek zijn volgens Kappers: ‘Hoe kom je ertoe om je aan te sluiten bij de vijand en weet je wel wat je misschien daarmee je nageslacht aandoet?’
Als antwoord geeft hij uitzichtloosheid en frustratie. Het antwoord op de tweede vraag is hijzelf.

Een zwaar verhaal, licht verteld 
Aanvankelijk wilde hij zijn verhaal schrijven voor de familie. Dat is de reden, dat het verhaal ‘klein’ is gehouden in de omgeving van Winterswijk. Hij had nooit de illusie dat hij zijn roman zou uitgeven. Dat veranderde toen hij in contact kwam met Hans Tenbergen, die in de geschiedenis van Winterswijk tijdens de Tweede Wereldoorlog is gedoken. Tenbergen stimuleerde hem om zijn boek aan een groter publiek aan te bieden.

De roman speelt zich voornamelijk af in Winterswijk en velen zullen zich de beelden ter plaatse voor de geest kunnen halen. Om de roman nog toegankelijker te maken voor lezers, die niet zo bekend zijn met de streek, is een kaart van Winterswijk en omgeving toegevoegd. Zelf noemt Kappers zijn boek een familieroman voor een belangrijk deel gebaseerd op historische feiten en voor een deel fictie.
Op zijn vijfendertigste raakte hij in een peilloos diepe depressie. “Ik koos er toen voor om me op te laten nemen en belandde in een therapeutische leefgemeenschap, die vooral gericht was op het behandelen van verslavingsproblemen. Ik was niet verslaafd, maar dat was meer geluk dan wijsheid. Sociaal-emotioneel was ik net zo’n wrak als een verslaafde die zijn middel niet meer neemt. Tijdens de behandeling werd vaak tegen mij gezegd, dat ik over mezelf praatte alsof ik sprak over de auto van de buren.”

“Omdat ik er geen ego- of emodocument van wilde maken, bracht die opmerking mij op het idee het boek in de gekozen vorm te gieten. Dat gaf me de mogelijkheid om een zwaar verhaal licht te vertellen. Daar ben ik wel tevreden over.”
De vorm en de contouren van een schaduw worden bepaald door de invalshoek, waarop je een onderwerp belicht, en zijn niet altijd even scherp.
Het verhaal van Kappers draagt duidelijk zijn signatuur, maar is niet dwingend. Verrassend zet hij aan het einde van het boek de lezer aan het denken. Evenals een schaduw is de scheidslijn tussen goed en kwaad ook niet altijd even scherp. Kappers geeft de lezer ruimte om invulling te geven aan de eigen morele overwegingen.

Maatschappij bewust
De leraar scheikunde is inmiddels met pensioen, maar blijft actief. Hij werd uitgeroepen tot ‘Hoogevener van het jaar 2012’ voor zijn poging om een fusie van ziekenhuizen te voorkomen en schoot te hulp toen hij hoorde dat het Streekziekenhuis Koningin Beatrix ook door een fusie met ‘opeet-constructie’ werd bedreigd.

Op 10 mei zendt Omroep Max in het programma ‘Expeditie Nederland’ een mini-documentaire uit over het boek en het verhaal van Kappers.
Sinds vele jaren organiseert Boekhandel Kramer lezingen. Op donderdag 28 april presenteert Kappers zijn boek in het Doopsgezind Kerkje aan de Torenstraat in Winterswijk. Aanvang 20 uur. Kaarten om de avond bij te wonen zijn verkrijgbaar bij Boekhandel Kramer. De kosten bedragen 10 euro.