Mirjam Schwarz schrijft: 'Ik hoop dat alles weer gewoon wordt'

Indruk-wekkend boek over Thea Windmuller en de Winterswijkse Joodse gemeenschap

Door Han van de Laar

WINTERSWIJK - Het aangrijpende en beklemmende boek speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal over Thea Windmuller en Wolfgang Maas wordt 'van binnenuit' verteld. Basis voor het boek vormen de dagboeken, vijf volgeschreven schriften, van Thea, de 91 brieven van Wolfgang aan haar en een map vol met foto's. Mirjam Schwarz heeft er samen met Hans Bouman, journalist bij de Volkskrant, een pakkend boek over geschreven.

Mirjam: "Het was een enorme schok voor mij toen ik de goed bewaarde documenten in handen kreeg. Ik ben al ruim dertig jaar bezig met de zoektocht naar de Joodse gemeenschap in Winterswijk en die van mijn familie in het bijzonder. Ik heb de handgeschreven teksten van het dagboek overgetypt en alle brieven gescand, maar het ontnam mij regelmatig de adem. Het kostte me dan ook een paar jaar alles op een rijtje te krijgen. Samen met Hans heb ik daarna over deze gitzwarte periode een boek gemaakt."

Noodzakelijk boek
Het boek kent drie verhaallijnen en wordt extra aansprekend door de vele foto's. Het gaat allereerst over de dagboeken en brieven van Thea en Wolfgang. Thea die haar zielenroerselen opschrijft over haar kleine en grote persoonlijke belevenissen rondom haar twintigste levensjaar. De tweede verhaallijn gaat over de Joodse gemeenschap, het dagelijks leven in Winterswijk, de beklemmende
sfeer van verboden, de vervolging, het onderduiken en de zinloze vernietiging van bijna de hele Joodse gemeenschap. De derde verhaallijn omvat de persoonlijke zoektocht van Mirjam naar haar familie.

Het boek wordt ingeleid door Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei: "Het boek van Mirjam is een monument. Met 'Ik hoop dat alles weer gewoon wordt' hebben we er in Nederland weer een indrukwekkend monument bijgekregen." Zoals oud-burgemeester Christine Stigter het op Facebook verwoordt: "Een noodzakelijk boek, ga het kopen!"

Bloeiende Joodse gemeenschap
Eigenlijk zou inderdaad iedere Winterswijker die geïnteresseerd is in zijn eigen geschiedenis dit boek moeten lezen. Dat geldt overigens niet alleen voor Winterswijkers. Het is zonder meer een indrukwekkend boek over onze geschiedenis. Thea wordt in Amsterdam op haar onderduikadres, samen met Wolfgang en nog vier anderen verraden. Het was inmiddels haar zevende
onderduikadres. Bij haar aankomst op 28 januari 1944 in Auschwitz wordt ze meteen vergast. Wolfgang is waarschijnlijk op 21 januari 1945 door uitputting en ziekte bezweken in een concentratiekamp.

Research
Mirjam heeft voor de research veel steun gehad van Henk Vis, auteur van het boek 'We hebben ze allemaal gekend', Astrid Dekkers, Sjoerd van der Werf en oud-Winterswijker Aart-Jan Elsenaar, die al jarenlang onderzoek doet naar Winterswijk in de oorlog. Mirjam benadrukt: "Maar er zijn veel meer personen, bronnen en archieven door het hele land geraadpleegd." Het promotie- en lezingenprogramma is door de coronacrisis opgeschort. Mirjam: "Ik hoop dat dit in een later stadium nog doorgaat." Het boek is bij de boekwinkels te koop en onder meer verkrijgbaar bij boekhandel Kramer. Hier wordt ook een etalage ingericht met foto's uit het boek. Via hun site kan het tevens online worden besteld.

Voor informatie: www.boekhandelkramer.nl.