'Wapenbroeders in de Achterhoek' door Gerrit Kleisen en Paul Westmeijer
REGIO - Een lezing over de verzetsstrijders Gerrit Wiechert Kleisen (alias Gijs Lensink) en Cornelis Ruizendaal (alias Zwarte Kees), twee van de ongeveer 2.800 Nederlandse verzetsstrijders die hun moed met de dood moesten bekopen, vindt plaats op zondag 10 juli om 14.00 uur in het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers. Dit centrum is te vinden in ’t Brewinc, IJsselkade 13 te Doetinchem. Aanmelden: via info@ecal.nu of 0314-787078. Entree is vrij (consumpties voor eigen rekening).
Gerrit Kleisen is de zoon van verzetsstrijder Gerrit Wiechert Kleisen en schreef over zijn vader het boek Verzet, Verraad, Vrijheid (2019). Paul Westmeijer is de kleinzoon van Cornelis Ruizendaal en beschreef het levensverhaal van zijn opa in Zwarte Kees, partizaan in de Achterhoek (2021).
Beide biografieën zijn grotendeels gebaseerd op gesprekken met directe en indirecte getuigen. Daarnaast hebben de auteurs uitvoerig archiefbronnen en literatuur onderzocht. Gerrit Kleisen kwam tijdens het schrijven van het boek over zijn vader met Paul Westmeijer in contact. Zowel zijn vader als Pauls opa waren actief in het Aaltens verzet. Tijdens hun verzetswerk zijn ze bevriend geraakt. Op 20 april 1944 voerden zij met de Aaltense knokploeg een actie uit om wapens voor het verzet te bemachtigen. Deze actie liep uit op een catastrofe. Een infiltrant had de actie verraden aan de Arnhemse Sicherheitsdienst, die al langer jacht maakte op het Achterhoeks verzet. De verzetsmensen liepen in een val en werden gearresteerd. Gerrit Kleisen en Zwarte Kees probeerden in Doesburg aan de Duitsers te ontkomen. Zwarte Kees raakte in een vuurgevecht met de SD dodelijk gewond en stierf ter plaatse. Gerrit werd gearresteerd en werd later door de Duitsers gefusilleerd.
Vijfenzeventig jaar later zetten zoon en kleinzoon de samenwerking voort. In hun duo-presentatie vertellen zij het levensverhaal van de twee verzetsstrijders en hun drijfveren en tonen zij delen uit documentaires over de Aaltense Knokploeg en over het verraad dat leidde tot het drama in Doesburg.
Gerrit Wiechert Kleisen (1917-1944)
Gerrit Kleisen was in de Tweede Wereldoorlog actief in Wernhout, aan de grens met België, waar hij werkzaam was bij de douane en samen met collega's mensen en spionagemateriaal de grens overbracht. Toen zij ontdekten dat joden veel geld moesten betalen voor hun vlucht naar Zwitserland, riepen zij een van de betrokkenen ter verantwoording. Daarna is er verraad gepleegd. Kleisen dook onder in de Achterhoek. Daar werd hij lid van de Aaltense Knokploeg; pleegde een overval op een distributiekantoor en was betrokken bij het redden van vliegtuigbemanningen. In de Achterhoek werd hij opnieuw verraden en door de Duitsers gearresteerd bij een actie in Doesburg. Hierbij kwam zijn verzetsmaat Cornelis Ruizendaal (Zwarte Kees) om het leven en werd drogist Philippus Gastelaars doodgeschoten. Gerrit Kleisen wordt op 6 juni 1944, D-Day en twee dagen voor de eerste verjaardag van zijn zoon, door de Duitsers gefusilleerd. In het laatste jaar van zijn leven schreef hij een getuigenis over het verraad in Wernhout. Hierin ligt de opdracht besloten om na de oorlog uit te zoeken wie het verraad heeft gepleegd. Dit was nog niet gedaan totdat Gerrit jr. deze opdracht op zich nam en het resultaat hiervan in Verzet, Verraad, Vrijheid vastlegde.
Cornelis Ruizendaal (1909-1944)
Cornelis Ruizendaal vocht als soldaat in de Slag om de Grebbeberg. Na de capitulatie werkte hij korte tijd als politieagent in Amsterdam waar hij onder Duits gezag viel. Een positie die hem niet beviel en op zijn verzoek werd hij overgeplaatst naar de Achterhoek waar hij bij de Marechaussee terechtkwam. Samen met anderen richtte hij een hulporganisatie voor onderduikers op. Hij redde joden, krijgsgevangenen en neergestorte piloten. Later verrichtte hij liquidaties van verraders en overvallen op distributiekantoren. Zijn moedige verzet werd hem op een binnenplaats in Doesburg op 20 april 1944 fataal. In Zwarte Kees, partizaan in de Achthoek vertelt Paul Westmeijer het verhaal van een man die onder ongewone omstandigheden zijn ware roeping ontdekt en zich heldhaftig inzet voor de vrijheid van zijn land. De kleinzoon schetst een realistisch beeld van zijn opa zonder te vervallen in blinde verering. Het boek werpt nieuw licht op personen die met de Duitsers collaboreerden en die vele onderduikers en verzetsmensen hebben verraden. Een aangrijpend gegeven in het verhaal is dat Zwarte Kees een nieuwkomer bij het verzet aanvankelijk niet vertrouwt. Tragisch genoeg bleek dit voorgevoel juist.
