Achterhoekse uitvinding: Japanse
Duizendknoop bestrijden door bevriezing
André Evers ziet kansen in binnen- en buitenland
ACHTERHOEK - De Japanse Duizendknoop is een schadelijke en woekerende plant die moeilijk te bestrijden is. Maar het ziet ernaar uit dat daar verandering in komt. Het Technisch Innovatie Bureau Achterhoek (Tibach) ontwikkelde een installatie waarmee de wortels zijn te bevriezen, zodat de plant afsterft. Is dit het Ei van Columbus?
Door Miriam Szalata
In een veld nabij de Waalstraat in Gendringen staat een grote container met apparatuur. Ernaast een grote platte bak afgedekt met grijze platen die doen vermoeden dat het daaronder heel koud is. Dit is de proefopstelling van een installatie om de Japanse Duizendknoop te bestrijden door middel van bevriezing. Het is een uitvinding van Tibach, het Technisch Innovatie Bureau Achterhoek.
De Japanse Duizendknoop is woekerplant die voor knap veel ellende kan zorgen. Bovengronds is het een onopvallend type struik, maar ondergronds woekeren wortels die oersterk zijn. Ze groeien dwars door leidingen en funderingen en veroorzaken veel schade aan gebouwen, riolering en infrastructuur. De Japanse Duizendknoop blijkt moeilijk te bestrijden en steekt telkens weer de kop op, doordat minuscule deeltjes aan tractorbanden en zelfs aan schoeisel blijven hangen en zo verplaatst worden naar andere locaties.
De gemeente Oude IJsselstreek telt zo’n 75 uitbraken. Wethouder Ria Ankersmit: ”We bestrijden de Japanse Duizendknoop nu alleen bovengronds door te maaien en het maaisel af te voeren. Maar ondergronds breidt deze woekeraar zich uit. Het is dweilen met de kraan open.’’
André Evers van het in 2020 opgerichte bedrijf Tibach had tot twee jaar geleden geen weet van de Japanse Duizendknoop. Evers, betrokken bij de stichting ClubGreenUp, een organisatie die helpt bij de aanleg van nieuwe natuur, stuitte op de plant toen hij aan de slag was op het terrein in Gendringen. "Bij de aanleg van een fruit- en voedselbos merkten we dat een bepaalde plant erg hinderlijk aanwezig was. Ik zocht die op internet op en ontdekte dat het om de Japanse Duizendknoop gaat. Ik heb een melding gedaan bij de gemeente.’’
'We hebben
bestaande
technieken aan
elkaar
geknoopt
en zijn tot
een installatie
gekomen'
Toen bleek dat bestrijden erg moeilijk is, ontstond het idee om zelf iets te bedenken, vertelt Evers. Door goed te kijken naar wat er met de plant gebeurt, groeide dat idee richting een oplossing. "We zagen dat eind september, begin oktober de Japanse Duizendknoop bovengronds geel werd en zich begon terug te trekken. Dat betekent dat die een hekel heeft aan koude’’, zegt Evers.
Experimenteren
Het experimenteren begon. In glazen potjes gingen wortelstokjes, twee weken later gingen de potjes met opkomend plantje de vriezer in. "Daarna bleek de plant dood.’’ De bevindingen werden voorgelegd aan een expert van de Universiteit Wageningen. Die had wel wat kritische vragen waarna het experiment op een iets andere manier werd herhaald, maar het resultaat was hetzelfde: als het onder de grond maar koud genoeg is, dan sterft de plant met wortel en al af.
Toen kwam de belangrijkste vraag: hoe krijg je kou diep in de bodem? "We hebben bestaande technieken aan elkaar geknoopt en zijn tot een installatie gekomen’’, zegt Evers. Die milieuvriendelijke installatie - een mooie naam moet nog worden bedacht - bestaat uit een koelmachine, pomp, koelmiddel en vriespijpen in de grond. Met een eenmalige behandeling van enkele dagen is de Japanse Duizendknoop te vernietigen.
Belangstelling
De grote installatie aan de Waalstraat is een prototype. "We zijn ook bezig met een kleinere installatie’’, zegt Evers. "De volgende stap is een eenvoudig te transporteren installatie en zelfs een koelkastmodel.’’ De universiteit van Wageningen doet inmiddels onderzoek naar Tibach-methode van bestrijding. Over acht maanden moet dat onderzoek zijn afgerond. Evers heeft er alle vertrouwen in en blikt alvast vooruit: ”We verwachten in het voorjaar de eerste machines klaar te kunnen hebben.’’
Hij schat in dat er internationaal veel belangstelling voor zal zijn. "In Engeland is het zo dat je je huis niet kunt verkopen als er Japanse Duizendknoop in de tuin groeit. We verwachten er veel klanten te kunnen trekken. Ook in Duitsland staat het probleem op de agenda.’’
Inmiddels is de proefinstallatie in Gendringen gepresenteerd aan vertegenwoordigers van waterschappen, gemeenten en anderen die met de Japanse Duizendknoop te maken hebben. De Rotterdamse haven heeft ook belangstelling. "We zijn uitgenodigd om daar een test te gaan doen.’’
