Een klimaatroman voor alle leeftijden
Sander Leest: Protest
ACHTERHOEK - Hoofdredacteur Gerwin Nijkamp bedacht de titel van de rubriek Sander Leest. Er had nog aan kunnen worden toegevoegd: ‘meer dan hij zelf had verwacht’. Zelfs jeugdboeken staan weer op mijn repertoire. Heerlijk.
Arno Bohlmeijer uit Zutphen deed zijn jongste roman bij mij door de bus. Op de achterflap staat dat het boek is bedoeld voor lezers vanaf twaalf jaar. Helaas zijn de boekwinkels nog maar een klein beetje open, dus ik kan niet kijken op welke afdeling Protest te vinden is, bij de jongeren of de volwassenen. Ik denk dat ik het zou kunnen kopen voor iemand die zijn of haar zestiende verjaardag viert. Maar het zou ook voor mijn zus kunnen zijn, die net als ik al heel wat jaartjes ouder is.
Protest is een boek voor alle leeftijden. Nou ja, niet voor onder de twaalf dan, al heb ik bij interactieve journalistieke uitstapjes in het basisonderwijs gemerkt dat daar al veel wijsheid te vinden is.
De slimme, gevoelige hoofdrolspelers in Bohlmeijers boek zijn middelbare scholieren. ‘Alle leeftijden’ wil ook zeggen: alle leeftijden tegelijkertijd. Want je herkent als volwassene allerlei elementen uit je eigen middelbareschoolperiode. Zoals verlegen bewegingen rond een gevallen sleuteltje bij het fietsenhok. Per abuis in de verkeerde groep belanden. Medeleerlingen die volledig anders uit de hoek komen dan je had verwacht. De stoere jongen die een softie blijkt. Of andersom. Je komt er als jongeling achter dat de zaken ingewikkelder in elkaar steken dan je had ingeschat – iets wat je op latere leeftijd soms weer lijkt te zijn vergeten.
Klifi, de verse roman van Adriaan van Dis, verraadt al in de titel wat het is: een vertegenwoordiger van het als nieuw te beschouwen genre klimaatfictie. Daar valt Bohlmeijers boek ook onder. De zusjes Minnie en Flo houden er Extinction Rebellion-achtige standpunten op na, daarin overigens door volwassenen (schooldirecteur, oma, ouders) op niet onwelwillende wijze gesteund.
'Bohlmeijer
stuwt zijn
boek in korte
volzinnen
voort. Dat
geeft het
verhaal zowel
lichtheid als
schwung'
Onvermijdelijk zijn ze als pubers onderhevig aan growing pains, met mogelijke vriendjes in de weer en zo. Meteen aan het begin leidt dat al tot een klein intern conflict bij Minnie: is die jongen die ze zo leuk vindt nou lid van die motorbende die het park bij haar oma onveilig maakt? Niemand is eendimensionaal – die jongen zelf twijfelt ook, zo blijkt.
Bohlmeijer stuwt zijn boek in korte volzinnen voort. Dat geeft het verhaal zowel lichtheid als schwung. En houdt het leesbaar voor twaalf- én zestigjarigen.
Minnie en Flo zijn begaan met het lot van doodgeknuppelde zeehondjes, ze treden op in een schooltheaterstuk met die ellende als thema. Maar zwaar op de hand wordt het boek nergens, mede door de filmische beschrijvingen van komisch-pijnlijke situaties: zoals dat hun moeder, die hand- en spandiensten verleent, vlak voordat het doek opgaat over haar als zeehond verklede dochter struikelt. Waardoor het publiek als openingsscène onbedoeld een met verzwikte enkel weghinkende moeder voorgeschoteld krijgt.
Het mooie van literatuur is dat je geen filmbeelden nodig hebt, het door de schrijver gestimuleerde eigen voorstellingsvermogen voldoet. Het geschreven woord kan goochelen met nuances. Een bezoekje van Minnie aan een snackbar beschrijft Bohlmeijer aldus:
‘Minnie heeft betaald, ze draait zich om en ziet haar zus met puilende ogen en open mond tegen de ruit leunen.
Minnie geeft geen schreeuw en laat geen friet vallen zoals in een film.’
Dat zijn zinnetjes waarvan ik als lezer kan smullen.
Sander Grootendorst
Tips: sandergrootendorstleest@gmail.com
Arno Bohlmeijer: Protest. Uitgeverij Clavis. 17,95 euro