Diversiteit geeft noodzaak om in elkaar te verdiepen

BREDEVOORT - Op 20 november vond online via Zoom de VPRO Tegenlicht Meet Up plaats vanuit de Koppelkerk. Het was een zeer interessante discussieavond met prominente gasten en veel interactie met de deelnemers die zich hadden aangemeld. Het onderwerp was diversiteit, racisme en discriminatie.

Na het terugkijken van de VPRO Tegenlicht documentaire ‘De post-racistische planeet,’ begroette Jan Wijbrans, de moderator voor deze avond, basaal heel de wereld voor het gesprek op deze avond: Kathleen Ferrier (Zuid-Amerikaanse achtergrond, woonde enkele jaren in Hongkong, nu voorzitter Nederlandse Unesco commissie), Naïma el Moussati (Midden-Oosten, nu werkend bij FNV, sector Uitkeringsgerechtigden) en Antony Mucheru (afkomstig uit Kenia, nu leerlingbegeleider IW Achterhoek Rivierenland).

Eerste vraag na de introductie van de gasten aan het publiek was 'Heb je je wel eens buitengesloten gevoeld?' 83% van de respondenten gaf aan, dat wel eens meegemaakt te hebben.
Kathleen deelt als eerste hoe zij heeft ervaren ‘de uitzondering’ te zijn, gebaseerd op een (vaak onbewuste) norm, door anderen geframed op basis van de hokjes van het dagelijks denken. Tot een minderheid behoren is aan de ene kant een feit, en kan aan de andere kant regelmatig confronterend zijn wanneer men buitengesloten wordt. Niet (helemaal) de regionale taal spreken, alle gebruiken kennen, uiterlijk iets anders zijn kunnen aanleiding voor een drempel voor anderen zijn om je niet gewoon in de dagelijkse dingen mee te nemen.

Naïma kwam als 9-jarige naar Nederland, komend van het platteland, voor de eerste keer in een vliegtuig. Mensen die je tegenkomt, zien een verschil met zichzelf; zelf ben je dezelfde als altijd en leer je via het spiegelen van de anderen het verschil ervaren. Erover gepraat werd er niet, niet over de hoofddoek en niet over andere verschillen. Wat triest is: De afgelopen jaren is de tolerantie afgenomen, Naïma geeft aan dat zij dat voelt. De andere gasten herkennen dat.
Anke Sitter ziet vergelijkbare dynamieken in (internationaal) persoonlijke relaties, die de afgelopen maanden weer meer onder druk lijken te staan vanwege politieke en andere mondiale ontwikkelingen. De indruk ontstaat, dat de wederzijdse acceptatie minder sterk lijkt te zijn dan daarvoor beleefd.

Naïma vervolgt: Vanuit (media-) beelden en vooroordelen ontstonden ook andere bijzondere situaties, bijvoorbeeld met een hoofddoek werken in een vrouwenbeweging levert je binnen de groep al reacties op. Ze zegt daarover: “Als je een hoofddoek draagt ben je toch een onderdrukte vrouw (dit kan toch geen vrije keuze van jezelf zijn?) En toch is dat zo. Ik ben trots op mijn geloof, haal er veel kracht en inspiratie uit.” Of op een ander moment: “Je spreekt goed Nederlands!” Dat is geen compliment, ook al is het goed bedoeld. Het zegt: je bent geen deel van deze samenleving. Velen zijn zich er niet eens van bewust, van deze impliciete afscheiding.

Na de inburgering maakte Antony de ervaring zich niet welkom, niet thuis te voelen. Een biertje na de lessen – je wordt niet uitgenodigd. Dat voelt zwaar. Ruth, zijn vrouw, vertelt over haar ervaringen in Kenia, waar zij een jaar lang met Antony leefde, hoe dat anders was.

In een fragment van de documentaire vertelt een van de deelnemers, dat hij er moeite mee heeft in een lichaam te leven, dat bij anderen angst veroorzaakt. De gasten delen in zekere maten deze ervaring, hoe op basis van beelden en vooroordelen mensen reacties tonen, zonder ook maar even de moeite genomen te hebben kennis te maken en zich wat meer dan oppervlakkig te verdiepen. Ervaring is, als je eens in gesprek raakt, de relatie persoonlijker wordt, vallen veel van deze oneigenlijke, maar toch wel zware drempels weg. Voor dit specifieke contact; het algemene beeld verandert er maar zelden door. Je wordt dan meer als uitzondering op de regel gezien. In plaats ervan dat de regel, het beeld wordt gecorrigeerd.
Antony heeft de scouting als pad gekozen. Zijn ervaringen als ranger en gids voor safari’s geven de kids ongetwijfeld bijzondere inzichten. Zijn betrokkenheid bij de scouting heeft hem heel wat positieve ervaringen gebracht. Het biedt de kinderen daar een prachtige kans zich direct een concreter beeld te vormen.

Naïma deelt: “Pas als mensen de moeite nemen om je te leren kennen, zien ze daadwerkelijk ook de mens. In heel de arbeidsmarkt wordt met stereotypes gewerkt, daar zitten zo veel vormen van discriminatie in! In alle ‘afwijkingen’ zit 3x zoveel werkloosheid dan bij de blanke, Nederlandse man. Vreselijk voor diegene, die het raakt, niet slim van diegene, die dit bewust of onbewust instandhouden. Het zijn heel veel gemiste kansen!” Naïma licht toe, hoe zij de ruimte voor haar eigen ontwikkeling heeft geclaimd, hoe haar de islam de ruimte en de kracht heeft gegeven en nog iedere dag geeft om haar pad te kiezen. Precies dat probeert zij op haar kinderen over te brengen. Zij geeft fijne, concrete voorbeelden uit het dagelijks leven.

Ruth vertelt over het verschil tussen hoe hun jongens en hun dochter omgaan met opmerkingen uit hun omgeving over hun uiterlijk. Situaties, feiten en impact worden door de kinderen verschillend beleefd - een thema in het gezin. Van school komen wel correcte antwoorden, als je zo wilt.
Annette Bronsvoort noemt een traject dat Oost Gelre op de agenda heeft: LHBTI en naoberschap: de sociale interactie is gaaf, maar soms is naoberschap ook beklemmend. Hier gaat het om een betere weg zoeken naar de beleefde inclusiviteit. Met elkaar het gesprek aangaan, elkaar en elkaars gevoelens respecteren. Immers, het gesprek aangaan is een eerste belangrijke stap. Belangrijk is de mens te zien, in zijn geheel, meer dan het eendimensionale beeld, wat je in eerste instantie opneemt. Alleen, de behoefte om in gesprek te gaan lijkt afgenomen te zijn.
Antony: "Ik werk iedere dag aan verbinding, begin iedere dag met vertellen wie ik ben. In Kenia is altijd iedereen welkom; er zijn 42 stammen, met ieder stam zijn eigenheden. We wonen met elkaar, naast elkaar, dat hoort er van nature bij. Ruth vertelt over het aannemen van de achternaam van haar man en de effecten daarvan hoe mensen op haar reageren. Kleine dingen maken al een groot verschil.
De VPRO Tegenlicht Meet Up ‘Diversiteit is niet zwart-wit' is binnen een week na uitzending beschikbaar op de website van de Koppelkerk onder Terugkijken: https://koppelkerk.nl/terugkijken/
Dit was de laatste VPRO Tegenlicht Meet Up van dit jaar en uit de reeks ‘De Maatschappij van morgen.' Op 15 januari is de eerstvolgende VPRO Tegenlicht Meet Up. Naar alle waarschijnlijkheid beperkt voor mensen in de Koppelkerk zelf, en met online livestream met interactie voor de thuiskijkers en -meepraters. Mensen die mee willen helpen om de VPRO Tegenlicht Meet Up van de Koppelkerk mee te ontwikkelen, tips hebben voor onderwerpen en gasten, kunnen zich aanmelden via info@koppelkerk.nl, ter attentie van Linda van der Berg.


www.koppelkerk.nl