'Het hoofd volgt het hart'
Authentieke poppen en beren in het Openbaar Vervoer & Speelgoed Museum
Door Josée Gruwel
DOETINCHEM – “We zijn de koning te rijk”, vertelt Dick Chargois, voorzitter van de Stichting Openbaar Vervoer & Speelgoed Museum Doetinchem (OVSM), “want we kregen uit een nalatenschap een collectie unieke poppen en beren. Deze worden tot eind oktober tentoongesteld in ons museum.”
Het begon met een telefoontje van Sil Schmidt uit Apeldoorn. Zijn vrouw, Riet Schmidt, was overleden en liet poppen en beren na die ze haar leven lang verzamelde. Ze kocht ze, maakte ze soms ook zelf en ontwierp er kleertjes voor. Schmidt zocht een goed tehuis en vond dit in het OVSM. De nalatenschap betrof een originele Käthe Krusepop en unieke replica's van bekende, vaak historische poppen uit de internationale poppenindustrie. Daarnaast wonderschoon aangeklede teddyberen, de zogenaamde Künstlerbären.
Fijntjes gemaakt
Inmiddels kijken vijftien karakteristieke, authentieke poppen en een dertigtal aandoenlijke teddyberen vanuit de vitrines in het OVSM naar de toeschouwer. Poppen en beren om verliefd op te worden, die overdag kunnen dienen als trouwe ziel, stille toehoorder en trooster en 's nachts als bewaker van de slapende eigenaar. Hartsvrienden en – vriendinnen zijn het. “Alles ziet er zo fijntjes en mooi gemaakt uit, dat het bijna geen speelgoed meer lijkt”, vertelt Gerrie Meijer, die samen met Ineke Esmeijer de poppen en beren in de vitrines zette. Dat klopt. Veel exemplaren zijn bij volwassenen vooral geliefd als verzamelobject. Chargois: “De kleertjes van de poppen zijn onder andere gemaakt naar de mode van de Franse koning Lodewijk de 15de, de Russische mode ten tijde van tsaar Peter de Grote en de Chinese Oudheid. Van alle tentoongestelde poppen zijn de kledingpatronen aanwezig. Deze zijn gratis beschikbaar voor wie de kleding na wil maken.”
Pronkstuk Brigitta
Het pronkstuk in het museum is Brigitta, een originele Käthe Krusepop, afkomstig van een van 's werelds beroemdste poppenmaaksters: de in 1883 geboren Duitse Käthe Kruse. Zij begon met poppen maken toen haar tweejarige dochtertje in 1904 om een pop vroeg en haar partner, de Berlijnse beeldhouwer en decorontwerper Max Kruse, er in Berlijn geen kon vinden. Ze voelen allemaal hard en koud aan, vond hij, en adviseerde Käthe om zelf een pop te maken die echt bij kinderen past. Zij begon eraan, raakte aan het leuke werk verslaafd en gaandeweg groeide de hobby van het maken van handgemaakte poppen uit tot een bedrijf met wereldfaam: de Käthe Kruse-fabriek in Donauwörth, in Beieren (Dld.), die nu – na meer dan honderd jaar – nog steeds floreert en gaandeweg de collectie uitbreidde.
Het motto van Käthe was 'Het hoofd volgt het hart'. Van hieruit maakte ze met aandacht, precisie en liefde haar duurzame poppen, waarvan de ledematen en het lijfje zacht en warm aanvoelen omdat katoenen stof is gevuld met natuurlijke materialen. De beschilderde hoofdjes, in eerste instantie van stof of papier-maché, vertederen door de levensechte uitdrukking. De kleding accentueert het karakter van elke pop, jongetje of meisje.
Roos Bears
De teddyberen zijn van leveranciers als Steiff, Dean's, Hermann, Trudi Middelkoop en Bonnie Scotland. Ook van Nel Roos, van Roos Bears, uit Hellevoetsluis verzamelde Riet Schmidt beren. Roos, die sinds 1992 zo'n 2500 exemplaren maakte en aankleedde en daarmee op beurzen in heel Europa stond, ontmoette het echtpaar Schmidt voor het eerst op een berenbeurs in Ahoy in Rotterdam. “Het was mijn eerste beurs, in 1993. Zij kochten twee beertjes, daarna trof ik ze af en toe en namen ze een beertje mee naar huis.” Roos, die bij de opening van de tentoonstelling aanwezig is, brengt dan beren mee in de stijl zoals ze ze nu maakt. “Die blijven tijdens de tentoonstelling staan. De toeschouwer kan dan het verschil zien met mijn vroegere werk. Je groeit.” zegt ze.
Vanaf half juni is de tentoonstelling in het OVSM aan de Stationsstraat 50 in Doetinchem te bekijken, van dinsdag tot en met zaterdag van 12.00 tot 17.00 uur en op zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Toegang 6,50 euro, van 4 tot 12 jaar 3 euro. De museumkaart is geldig. In verband met het coronavirus is reserveren verplicht, telefoon 0314 395106.