Toen Nu Dan over Hans 'van Plakan' Wiggers
WINTERSWIJK – Mevrouw Kuipers-Rietberg, alias Tante Riek, kreeg een standbeeld voor haar verzet. En dankzij het initiatief van Hans Tenbergen hebben Winterswijkse burgerslachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog ook een naam gekregen op een monument. Dat is meer dan een herinnering, het is het afzetpunt van de geschiedenis die tot vandaag in generaties voortleeft. En die verhalen verdienen het evenveel verteld te worden als dat van Tante Riek. Welke sporen trekken gebeurtenissen door de geschiedenis? Stichting Toen Nu Dan staat er bij stil en verzamelt verhalen van dichtbij huis, van mensen die onze buurman of vrouw kon zijn, of was, of familie. Zo krijgt geschiedenis houvast, krijgt het een beeld om bij stil te staan, wordt het monumentaal. Want verhalen van dichtbij, dringen dieper door in het besef. Ditmaal het verhaal over Hans 'van Plakan' Wiggers.
Het monument dat op 31 maart 2020 is geplaatst ter ere van de Winterswijkse slachtoffers met op de voorgrond bloeiend oranje. Foto (en tekst): Leander Grooten
Lees verder op pagina 17
Plakan
Hans Wiggers was 29 toen de oorlog begon. Samen met zijn vrouw woonde hij op de boerderij op het land van zijn ouders, vlakbij de Bumerweg, aan de rand van het dorp. De boerderij, Plakan genaamd, stond daar waar nu de Jasmijnlaan is. Hulzer Willem, de Kottenaar die befaamd is om zijn vertellingen en zijn liefde voor de plaatselijke geschiedenis, sprak eind jaren negentig met ‘Hans van Plakan’. Achterhoek Nieuws mocht het uitgetikte interview van zoon Johan en kleinzoon Wilmer inzien. Dat levert een mooie aanleiding op voor een levensverhaal in oorlogstijd.
Joden en Duiters in huis
Plakan was een klein boerenbedrijf. In de oorlog was het ‘een vol huis’. Tot aan het einde van de oorlog waren er onderduikers. Hans Wiggers: “We hadden Winterswijkse Joden die we ook al van voor de oorlog kenden, en later ook die wij niet kenden.” Wiggers vertelt Hulzer Willem dat ze ook Franse vluchtelingen herbergden. Zoon Johan vult anno 2020 aan: “Er waren altijd veel Duitsers op het erf, zei mijn vader. Mijn moeder kon vloeiend Duits spreken en onderhield ze met een praatje.” Het zorgde ervoor dat NSB'ers en landwachters het niet in hun hoofd haalden een razzia te houden. Hans Wiggers zegt erover: “W’j heb er meer gemak van e’had as narigheid…”
Geen held
Inmiddels 75 jaar en meerdere generaties verder: dat hun overgrootvader heldhaftige daden heeft verricht door Joden en krijgsgevangenen onderdak te verlenen, weten ze misschien niet. “Maar hij vond het zelf geen heldendaad, hoor,” zegt zoon Johan, “je deed het toen gewoon, omdat je vond dat het nodig was.” Hans Wiggers heeft later de Yad Vashem onderscheiding gekregen omdat hij Joden heeft behoed voor deportatie, een onderscheiding die nog geen 6000 Nederlanders hebben mogen ontvangen. Het mag dan ook een daad van betekenis genoemd worden.
Waarden doorgegeven
In zijn jonge jaren zag Johan Wiggers de oorlog in zijn opvoeding terugkomen. “Mijn ouders vonden het belangrijk niks weg te gooien. En ze peperden mij goed in dat de vrijheid belangrijk was om te waarderen en te behouden.” Hans van Plakan kwam goed uit de oorlog, evenals zijn broer, die nog vocht op de Grebbeberg en krijgsgevangene is geweest. “Ze zijn er goed doorheen gerold,” aldus zoon Johan.
Tante Riek
Voor de oorlog had Hans goede betrekkingen met veearts Bos. Deze werd in de oorlog burgemeester van Winterswijk onder het naziregime. Hans van Plakan wilde de goede relaties niet voortzetten en was faliekant tegen de principes die Bos propageerde. Ook Tante Riek was voor hem geen onbekende. Zoon Johan: “De man van zijn zus was een medewerker van Tante Riek en net als zij, kwam ook mijn vader uit de gereformeerde kerk. Ze moeten elkaar zeker gekend hebben en vast ook weet hebben gehad van elkaars verzetswerk.”
Onverzettelijkheid als verzet
Een doodnormale Winterswijkse melkveehouder die deed wat hij kon en daarin grote risico’s nam. Maar niks doen leek geen optie, evenals bij Tante Riek, die erom bekend is geworden. Hans van Plakan overleed in 2005 op 94-jarige leeftijd. Slechts een mensenleven, maar een vat vol verhalen en ervaringen die het waard zijn doorverteld en behouden te blijven. Toen Nu Dan wil de historie levend houden, iets van het nu laten zijn, niet van ‘vrogger’. Zij plaatst met grote regelmaat mensenverhalen van vlak om de hoek op www.toennudan.nl, niet alleen rondom 4/5 mei, maar het hele jaar door. Zodat we kunnen blijven herdenken en de vrijheid elke dag bewust blijven vieren door nu te leven.
foto onderschrift: