Bij een panhoes in Meddo
WINTERSWIJK – De hoogteverschillen in het buitengebied zijn op verschillende manieren ontstaan. De verschillende geologische tijdperken speelden een rol, zoals de derde ijstijd waarvan de sporen in het landschap aanwezig zijn. Ook de mens hielp mee. Door zijn landbouwsysteem, waardoor hogere gronden nog hoger werden. Of door graafwerk zoals in de buurt van het bankje waarop ik in Meddo zit goed gezien kan worden. Op deze plek staan er drie bankjes dichtbij elkaar. Ik kan kiezen tussen de bekende gemeentelijke variant en twee particuliere varianten van steen en hout. Ik kies niet, ik ga op alle drie even zitten. Vanaf alle drie valt één gebouw het meest op: het Panhoes. Van de afgegraven leem in de omgeving werden stenen en dakpannen gevormd en gebakken. De stenen werden gedroogd in de open lucht, de dakpannen onder een dak. Keileem, afgezet tijdens de derde ijstijd, en fossiele kleien uit oudere geologische perioden, zijn op vele plekken rondom Winterswijk afgegraven om stenen en dakpannen te bakken. Winterswijk heeft nog steeds een grote steenfabriek aan de Misterweg, waarvoor op grote schaal fossiele klei wordt gewonnen in de groeve aan de Driemarkweg.
Op vele andere plekken rondom Winterswijk zijn de sporen van kleiwinning duidelijk zichtbaar. Denk aan de Italiaanse meertjes in Kotten, die daardoor zijn ontstaan. Ook in andere buurtschappen kom je opmerkelijke hoogteverschillen tegen, die door het graafwerk zijn ontstaan. Dat afgraven werd aftiggelen genoemd en leverde tiggelkuilen en tiggelovens op. Tiggeloven en Ticheloven, goed spellen is altijd lastig geweest, is daardoor een achternaam die je regelmatig in Winterswijk en omgeving tegen komt. Soms zijn de kuilen volgelopen met water en zijn het natuurgebiedjes worden. In de omgeving van het Panhoes zie je dat weilanden lager liggen dan de omgeving.
In de omgeving van de Beijerdiek, de Giffelweg en de Goossensweg zijn er meer percelen, die afgegraven zijn. Er is daardoor een type landschap ontstaan, dat op maar weinig plekken in Winterswijk voorkomt. De Goossensweg en directe omgeving wil ik ook wel als een van de mooiste stukjes Winterswijk bestempelen. Het is een enigszins kronkelende weg, waarlangs enkele fraaie boerderijen liggen, maar ook bosjes, boomgaarden en de tuinen bij de boerderijen. Zittend op de drie bankjes, die ongeveer bij het midden van de weg staan, kun je het van alle kanten bekijken.
Twee informatieborden zorgen er bovendien voor dat er gelezen kan worden over het panhoes en de klei- en leemwinning in Winterswijk. Het Panhoes was al op een oude kaart van 1824 te zien en was toen 40 meter lang. Nu is de schuur nog 20 meter lang. In het afgebroken gedeelte heeft waarschijnlijk een oven gestaan. Op een oude kaart van 1570 was er in dit deel van Meddo al een 'teigeloven' aangegeven. Dat zou heel goed een voorganger kunnen zijn geweest van wat later steenbakkerij De Giffel is geworden, beter bekend als de Panoven. In 2007 werd de Stichting De Panoven Meddo opgericht. In 2009 kon het Panhoes gerestaureerd worden, dankzij subsidies van de provincie Gelderland en de Gemeente Winterswijk. De schuur is meestal afgesloten, maar zo af en toe wordt die opengesteld.
