Dwarsliggers: grens als thema voor totaaltheater
WINTERSWIJK – Als onderdeel van het erfgoedfestival 'Over grenzen van Gelderland' speelt toneelvereniging T.O.E.P. komende week het Openluchtspel 'Dwarsliggers' bij de Borkense Baan in Kotten. Daarmee is zij onderdeel van een tiental locatietheatervoorstellingen door heel Gelderland. Theatermaker Theo Soontiëns uit Silvolde schreef het stuk en regisseert de voorstelling, samen met Caro Wicher uit Aalten.
Door Leander Grooten
Soontiëns en Wicher zijn Achterhoekse theatermakers die elkaar en anderen al jaren inspireren met vernieuwende kunstmanifestaties, voorstellingen, kunstroutes en festivals. Het door hun geschreven stuk Dwarsliggers is onderdeel van het Gelderse Erfgoedfestival dat door de hele provincie wordt gehouden met als thema 'grenzen'. Bij Dwarsliggers komt dat thema tot uiting in de locatie: het spoor dat bij Kotten over de grens gaat naar Duitsland.
Inspiratiebronnen
De spoorlijn Winterswijk-Borken is sinds 1979 niet meer in gebruik en nu onderdeel van het Nationaal Landschap Winterswijk. "We hebben verhalen opgehaald toen de trein nog reed," vertelt Soontiëns. Ook brainstormden ze over wat grenzen eigenlijk zijn. "Mensen hebben begrenzing nodig, maar tegelijkertijd is het menseigen om die te overtreden."
Het wereldnieuws over grenzen aan Europa en de Brexit gaven nieuwe inzichten. "Dat gaat over hoe ver je grenzen kunt oprekken. Binnen de grenzen is het 'iets eigens'. Wat over de grens is, wordt spannend, of uitdagend. Een grens geeft identiteit en veiligheid."
Dwarsliggers
Spoorbielzen zijn onderleggers waarop treinrails rusten, zo ook bij het tracé van de in 1880 in gebruik genomen treinverbinding Winterswijk-Borken. Deze dwarsliggers, zoals ze eigenlijk heten, zijn de basis voor de rails. Een dwarsligger is ook iemand die blijft tegenwerken, die de grenzen tart, of juist bewaakt.
"De karakters in ons stuk zijn allemaal op een manier begrensd. Soms letterlijk, met een touw. Of gevangen in hun huwelijk."
Het geheel maakt een toneelstuk over de seinwachter en zijn gezin die de treinen doorlaat, danwel laat stoppen. Maar wanneer er op een moment aan de andere kant van het spoor een camper wordt neergezet en er een gezin uitstapt, worden allerlei grenzen overschreden. De kernvraag van het stuk is dan ook: wat zijn de grenzen die mensen hanteren, opzoeken, maar ook overschrijden? En waarom?
T.O.E.P.
In totaal vier avonden wordt het stuk opgevoerd door toneelvereniging T.O.E.P. "We kenden de vereniging, maar toevallig hoorde ik op een verjaardagsvisite dat ze uit Kotten komen, waar ik al had bedacht het stuk te laten plaatsvinden. Daar kwam bij dat het heel goed in hun eigen speelschema past om hier uitvoering aan te geven." Voor deze ene keer regisseert Soontiëns de groep, in plaats van hun regisseur Peter Schot.
"Dat hebben we afgestemd en gebeurt in harmonie."
Willem & Yolanda
Soontiëns schreef voor het stuk enkele liedteksten. "Willem te Voortwis heeft deze op muziek gezet en speelt het live. Zijn vrouw Yolanda Tangelder zingt daarbij."
Het Winterswijkse duo is geïntegreerd in het toneelstuk. "Ze fungeren als commentaarstem, gehuld in oranje overall als spoorwerkers," aldus de regisseur.
Kaartverkoop
Het openluchtspel Dwarsliggers wordt uitgevoerd op 7, 8, 9 en 10 juni op de kruising van de Blankersweg en Kuipersweg in Kotten. Kaarten zijn via www.erfgoedfestival.nl te koop (16 euro) of aan de kassa (17,50 euro)
De voorstelling begint elke avond om 20:30 uur. "Zodat we een stukje duisternis meepakken, dan wordt het landschap prachtig uitgelicht."
Bij afgelasting bij slecht weer worden kaartkopers gebeld of gemaild en zijn er vervangende voorstellingen op maandag en dinsdag.