Vanaf een bankje op het Arrisveld
WINTERSWIJK - Het landschap dat ik vanaf het bankje voor me zie is dit keer niet fraai. Ik kijk uit over een akker met coniferen. Ik begrijp dat er kwekerijen moeten zijn, want we hebben allemaal graag groen in de tuin of in het park. En een maïsveld is ook niet alles, maar als ik naar rechts kijk zie ik een bos en schuin achter me ligt een weiland omgeven door houtwallen. Dat zie ik liever. Dit bankje heb ik echter niet uitgezocht voor het uitzicht, maar omdat het zich bevindt aan de rand van het landgoed de Batenborgh.
Door Bernhard Harfsterkamp
Winterswijk heeft veel landgoederen. Daarbij moet je niet meteen denken aan een kasteel of imposant landhuis met daaromheen landerijen, bossen en boerderijen. Die zie je in andere delen van de wereld. Bij ons is het meest imposant het scholtengoed met de scholtenboerderij. Deze goederen kunnen al eeuwen oud zijn, maar veel landgoederen zijn het gevolg van de Natuurschoonwet (NSW) uit 1928. Een hoekje met bos, akkers, weilanden en houtwallen kan dan gerangschikt worden als een NSW-landgoed. Een gebouw hoeft er niet in te staan, maar uiteraard is dat wel vaak het geval. In zo'n NSW-landgoed moeten een aantal paden lopen. In ruil voor dit bewaren van een gedeelte van het landschap krijgt de eigenaar belastingvoordelen.
Sinds ik in het buitengebied rondloop, heb ik de namen van veel van die landgoederen leren kennen. Allemaal ken ik ze nog steeds niet. Sommige zijn ook wel heel klein. Van het landgoed de Batenborgh had ik tot voor kort nog nooit gehoord. Wel kende ik de naam van de eigenaar, de Vicarie Santi Nicolai. Die Vicarie kwam ik weleens tegen als ik de discussies volgde over de omgeving van het terrein waar de melkfabriek heeft gestaan. Nieuwe bedrijven, een gezondheidspark, er zijn al vele plannen voor het terrein, dat in de verte schuin achter me ligt, voorbijgekomen. Intussen ligt er al wel een nieuwe weg, die geen enkele noodzaak had.
Maar het had erger gekund. Niet lang nadat de rotonde in de Rondweg West ter hoogte van de Europalaan was aangelegd dook er een wild plan op. Een rotonde met drie poten is een 'halve' rotonde en zodoende werd bedacht wat je op die vierde poot zou kunnen laten aansluiten. Een extra rondweg natuurlijk. Die zou na het trafostation net buiten de bebouwde kom het spoor over gaan met een brug of tunnel en dan richting Groenloseweg lopen langs het terrein van Hiddink. Dwars over de grote es van het Arrisveld achter me, die in bezit is van die Vicarie. Gelukkig is het niet gebeurd.
De stichting Vicarie Santi Nicolai is al opgericht in 1501 en was bedoeld om de priesters van de Sint Jacobskerk op de Markt van voldoende inkomen te voorzien. De vicariestichting kreeg nadat de kerk protestants was geworden een andere taak. De inkomsten moesten toen ten goede komen aan de protestantse kerk en de staat. Daar ontstond nogal wat ruzie over. De Vicarie Santi Nicolai kwam in handen van de katholieke juristenfamilie Van Basten Batenburg. De nazaten daarvan stellen de inkomsten nu ter beschikking voor studietoelagen van familieleden. Het grootste deel van de gelden daarvoor zijn afkomstig van de pacht, die de landbouwgronden van het landgoed de Batenborgh opbrengen. Naast de grote akkers achter me bestaat het landgoed uit enkele weilanden deels omzoomd door houtwallen en uit het bos dat ik rechts in de verte zie. Wij zijn geneigd dat het Rommelgebergte te noemen, maar dat bosgebied heeft naast de gemeente ook nog de Vicarie als eigenaar. Op een enkele plek op het landgoed kom je een klein bordje tegen dat op het bestaan van de Batenborgh wijst. De meeste van de meer dan tien jaar geleden geplaatste bordjes zijn echter weg.
