Dominee Fransien van Keulen zwaait af
WINTERSWIJK – Dat ze van ijsco's en tuinieren houdt, wordt duidelijk in de afscheidsdienst van Fransien van Keulen. Ten overstaan van een volle Zonnebrinkkerk geniet ze met volle teugen van haar laatste dienst als predikant van de Protestantse Gemeente Winterswijk (PGW). Na 29 jaar besluit zij te stoppen. Niet omdat het moet, maar omdat het kan. Van Keulen zit nu nog volop in haar energie en wil dat gevoel behouden. "Ik wil mijn werk actief blijven doen en niet vermoeid doorlopen tot het einde."
Door Leander Grooten
Een drukke tijd brak aan toen zij met haar man in 1988 van het Friese Wirdum naar Winterswijk kwam. Beiden werkten parttime, daardoor waren zij zes dagen in de week in de weer voor de kerk. "Dagen van twaalf uur waren geen uitzondering. Achteraf gezien hebben we vrienden en familie wel tekort gedaan, de kerkelijke gemeente ging altijd voor." Het echtpaar had een jonge dochter en al snel een tweede op komst.
Voor Winterswijk was hun komst bijzonder: een predikantenechtpaar was nieuw, evenals een vrouwelijke predikant. "Een enkeling had principiële bezwaren tegen een vrouw in het ambt, hoewel dat al sinds 1974 officieel was toegestaan in de Gereformeerde Kerken." Evengoed liet zij zich daardoor niet afschrikken en nam het beroep (de kerkelijke variant op de sollicitatie) aan.
Kerk anno 1988
Wat tegenwoordig de Protestantse Gemeente Winterswijk heet, bestond tot 2004 uit de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk. Van deze laatste werd het echtpaar één dominee-in-duplo. Na het overlijden van haar man ging ze in haar eentje door. "Ik herinner mij van die beginjaren de enorme hartelijkheid in Winterswijk en de trouwe kerkgang. Dat voelde goed. Friezen zijn zo eerlijk, dat ze niet zo vriendelijk zijn; Winterswijkers zijn zo vriendelijk, dat ze niet zo eerlijk zijn." Ze doelt hiermee op de Achterhoekse cultuur van niet je eigen mening voorop stellen.
Verdieping gemist
Wat Van Keulen wat meer had willen doen, is het geven van theologische verdieping. "De Winterswijkse gemeente gaat in die zin niet heel diep. Dat maakte dat ik daartoe ook niet werd uitgedaagd. Je moet geen dingen willen doen, als er weinig behoefte aan is." De PGW is volgens haar meer gericht op het leven van mensen dan op de leer van de Bijbel. "Meeleven als parallel van naoberschap."
Geven en ontvangen
In dat leven schuilt het belangrijkste dat de 62-jarige heeft gekregen van de PGW. "Het vertrouwen van mensen. En het samen zoeken naar God heeft ook mij het geloof doen behouden. Dat is de kracht van kerk-zijn." De herder van de kerk geeft veel van zichzelf, waarbij de rollen van predikant, theoloog en persoon verweven zijn. Bescheiden vertelt ze wat ze vooral gaf aan de gemeente: "Een luisterend oor. Ik voel mij thuis in het pastoraat. Als ik geen dominee was geworden, had ik antropologe, verpleegkundige of maatschappelijk werkster willen worden." Daarnaast is zij ontelbare keren voorgegaan in kerkdiensten. Zij legt in haar verkondiging de nadruk op wat de Bijbel anno nu betekent. "Ik wil in mijn preek een handreiking geven voor het leven van alledag, niet een uit den treuren uitgeputte Bijbelstudie doen."
Hoogtepunten
Terugkijkend op 29 jaar pastoraal vakmanschap in Winterswijk, zijn de beste momenten vooral terug te vinden in het afgelopen jaar. "Doordat ik besloot te stoppen, heb ik meer genoten dan normaal. Ik adviseer mijn collega's dan ook elk jaar je voor te nemen dat het je laatste jaar is!" Van Keulen genoot van de sprankelende initiatieven van de PGW en nam hier actief aan deel, zoals een Luther-reis, dauwtrappen en diaconaal werk in Albanië. "Ik nam die uitdagingen aan, juist omdat ik besloot te stoppen. Dan geef je die energie nog eenmaal."
Van Keulen genoot daarnaast jarenlang van de voorbereiding en uitvoering van de kerkdiensten met en voor verstandelijk gehandicapten. "We bedachten de meest gekke dingen, dat was altijd enorm leuk om te doen." Als laatste heeft de dominee erg goede herinneringen aan het predikantenteam. "De sfeer, de humor, maar ook de openhartigheid waarmee we elkaar ondersteunden."
Vooruitkijkend naar de toekomst wenst zij de PGW toe een naar buiten gerichte gemeenschap te zijn. "De kerk mag meer bewust zijn hoe goed het is om dichtbij God te leven en bij elkaar te mogen schuilen in een wereld waar dat niet vanzelfsprekend is. Draag die rijkdom uit naar buiten!"
Afscheid
Van Keulen verbindt in haar laatste overdenking in de PGW de schilderkunst van Vincent van Gogh en de dichtkunst van Adriaan Roland Holst met het leven van alledag en Bijbelse verhalen. Ook haalt zij Gerard Reve aan. 'Dat Koninkrijk van U, wordt dat nog wat?'. Van Keulen wordt gedreven door de vaste hoop dat wat door God en mensen aan goeds gezaaid is, zijn werk zal doen. Het Vaya con Dios wordt ter afsluiting zingend door de gemeente begeleid met een hartelijke zwaaigroet. En zij zwaait met een knipoog de gemeente uit: "Tot ziens, van achter mijn geraniums."
