Lezing van filosoof in synagoge
Boodschap van Hannah Arendt blijkt nog verrassend actueel
WINTERSWIJK - De naam van de filosofe en schrijfster Hannah Arendt is onlosmakelijk verbonden met het proces tegen oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann. In haar beroemd geworden verslag van zijn veroordeling in 1961 'de banaliteit van het kwaad, schetste Arendt het beeld van deze nazi als onbetekenende kantoorman, als doorsneemens, een kleine, maar ambitieuze ambtenaar , een moordenaar van achter zijn bureau, in plaats van een gruwelijk monster. De Belgische filosoof Dirk de Schutter gaat in een lezing op dinsdag 14 november vanaf 20.00 uur in de synagoge van Winterswijk in op de actuele betekenis van haar werk. Entree 10 euro; kaarten vooraf te koop bij Boekhandel Kramer.
De naam van Hannah Arendt staat voor méér dan alleen dat Eichmann-proces in Israël. De Belgische filosoof Dirk de Schutter gaat in zijn lezing in de sjoel van Winterswijk in op haar werk. Zij maakte naam met het werk 'The Origin of Totalitaliarism'. Die studie uit 1951 naar de wortels van totalitaire systemen, zoals nazi-Duitsland en de Sowjet-Unie onder Jozef Stalin, is een klassiek werk geworden. Hannah Arendt betoogt onder meer dat nazisme en stalinisme twee loten aan dezelfde stam waren. Dat idee wordt inmiddels algemeen geaccepteerd.
In 'The Human Condition' (1958) onderzoekt de filosofe het 'goede leven'. Dat bestaat volgens haar uit een combinatie van arbeid, werk en handelen. Arbeid is het voorzien in het dagelijkse levensonderhoud, werk het produceren van goederen. Handelen doen we in de gemeenschap waar we onze stem laten horen ook in politieke zin. Zij waarschuwde in dat werk (uit 1958!) voor een maatschappij waarin produceren en consumeren doel op zich worden en tegelijkertijd het publieke domein uit ons bestaan verdwijnt.
Hannah Arendt werd in 1906 geboren in Linden bij de Duitse stad Hannover. Zij overleed in 1975 in New York. Als joodse vluchtte zij tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Amerika. Een veelzeggende uitspraak van haar: 'Het is een treurige waarheid dat het meeste kwaad wordt gedaan door mensen die niet kiezen tussen goed of kwaad'.
Dirk de Schutter (1954) is hoogleraar filosofie aan de Europese Hogeschool Brussel. Hij publiceert artikelen en boeken over wijsbegeerte met betrekking tot 19e en 20ste eeuwse filosofen als Nietzsche, Hegel, Heidegger en Hanna Arendt. De Schutter gaat in zijn lezing in de sjoel van Winterswijk in op de denkwijze van Hannah Arendt. Dat is geen eenzijdig historisch verhaal, hij past het ook toe op de actualiteit – de ideeën van Hannah Arendt hebben ook in 2017 nog niets aan zeggingskracht ingeboet.