Naaldbos Bekendelle moet
geleidelijk loofbos worden
Natuurwaarden en aantrekkelijkheid vergroten
Door Bernhard Harfsterkamp
WINTERSWIJK – De Bekendelle is misschien wel het bekendste bos van Winterswijk. De kronkelende Boven-Slinge is er op z'n mooist. In bos en beek komen hier veel bijzondere planten en dieren voor, die veel natuurliefhebbers uit het hele land aantrekken. De hoge natuurkwaliteit is reden geweest dat dit gebied de Natura 2000-status heeft gekregen. Natura 2000 is een netwerk van de waardevolste Europese natuurgebieden. Na aanwijzing is in overleg met alle eigenaren en andere betrokkenen een plan gemaakt om de natuurwaarden te verbeteren. Met de uitvoering is dit jaar begonnen. Pieter Westerhof van de Bosgroep Gelderland begeleidt de werkzaamheden.
Geen sporen laten ontstaan
Het Natura 2000 is groter dan de Bekendelle zelf. Ook het ten zuiden van de Brinkeweg gelegen bos hoort erbij. Het is 99 hectare groot en is in het bezit van diverse eigenaars, waaronder Natuurmonumenten en particuliere eigenaren. Westerhof werkt voor drie van die eigenaren, die ruim 40 hectare bezitten. Hij is dan ook niet verantwoordelijk voor alles wat in de Bekendelle gebeurt. Met de houtkap in het noordwestelijk deel langs de spoorlijn naar Arnhem heeft de Bosgroep niets te maken. Daar is nogal wat kritiek op gekomen, omdat die kap rigoureus is uitgevoerd. In het bos zijn overal diepe sporen van de machines achter gelaten. Dat zal niet in "zijn" gedeelten van Westerhof gebeuren. "Laatst stuurde de uitvoerder mij een fotootje met het begin van een spoor. Hij vroeg wat hij moest doen. Wat denk je zelf, vroeg ik." Het werk werd daarna stilgelegd. "Het was al te nat." Omdat het nog steeds te nat is wordt er momenteel niet gekapt.
Geen haast bij de uitvoering
Het uitgangspunt van Westerhof is dat er zo min mogelijk schade aan de bodem wordt aangericht. De machines zijn van rupsbanden voorzien, zodat de druk op de bosbodem vermindert. En er wordt alleen gewerkt als de bodem droog genoeg is. In de praktijk betekent dat er alleen vanaf half augustus tot in november wat gedaan kan worden. Westerhof hoopt binnenkort wel te kunnen beginnen met de dunning in de hogere gedeelten van het bos op de hoge oever. "En anders wordt het volgend jaar." De maatregelen om het Natura 2000-gebied aantrekkelijker te maken moeten eind 2000 uitgevoerd zijn. Over het dunnen mag langer gedaan worden. Dat wordt betaald met het geld dat het hout oplevert, momenteel vier tot vijf euro per kubieke meter.
Eiken-haagbeukenbos uitbreiden
Voor maatregelen die in het kader van Natura 2000 worden uitgevoerd is subsidie ter beschikking. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om kleine kaalkappen, die in totaal twee hectare groot zijn. In het bosgedeelte dat onderdeel van het NSW-landgoed De Mark is, is in de zomer 0,4 hectare grove den gekapt. "Op deze plek gaan we haagbeuk, linde, zoete kers en struikvormers in planten", zegt Westerhof. De doelstelling is om hier weer eiken-haagbeukenbos terug te krijgen. Fragmenten van dit soortenrijke bostype met soorten als bosanemoon en slanke sleutelbloem zijn nog in de nabijheid te vinden. Hoewel het bos hier door keileem in de ondergrond al vochtig is, is het de bedoeling het toch nog natter te maken. Daarvoor worden de greppels eerst van bladafval ontdaan en daarna met zand opgehoogd. In andere delen van de Mark wordt eveneens gedund. Westerhof wijst naar twee grote kaarsrechte Amerikaanse eiken, een niet-inheemse boom die ook verwijderd wordt. "Die worden gekapt en gaan naar de veiling. Die kunnen zo'n 150 tot 180 euro per kuub opleveren."
Naaldbos op voormalige heide
Voor het bos op de hoge oever in het eigenlijke Bekendelle geldt een ander verhaal. Hier zijn vooral grove dennen, verschillende soorten sparren en lariksen aangeplant op grond waarop tot in de eerste decennia van de 20ste eeuw een van de grootste heidevelden van Winterswijk lag, het Grote veld. De bodem is betrekkelijk voedselarm en is daarom vooral geschikt voor eiken-berkenbos. Een van de kensoorten van dit bostype, de blauwe bosbes, is er in de naaldbosgedeelten al veel te zien. Dat naaldbos zal niet in één keer verwijderd worden. Er komen hier geen kaalkappen. Door lang door te gaan met dunning zal er pas op de lange termijn loofbos ontstaan.
Omdat het momenteel te nat is, wordt er niet gekapt
Geen grootschalige kap
De bomen zijn al in de afgelopen winter geblest, dat wil zeggen van tekens voorzien. Een x op een boom betekent dat het dood hout is dat geveld wordt, maar daarna wel in het bos blijft liggen. Op plekken waar de dode bomen niet dicht bij een pad staan worden ze helemaal niet omgezaagd. De bomen met een oranje stip worden omgezaagd en afgevoerd. Bomen met blauwe stipjes in de kaalkapstukjes zijn overstaanders. Die blijven staan. Twee streepjes op een boom betekent dat die aan de rand van een dunningsgebied staat. Dat gebied is zo'n 40 hectare groot. Het blessen heeft het nodige commentaar opgeleverd, ook bij de gemeente en natuuronderzoekers in Winterswijk. Er werd zelfs gesproken over grootschalige kap. Daarvan is volgens Westerhof nergens sprake. Hij weet dat er mensen zijn die tegen elke kap zijn, maar hij legt graag uit waarom het hier wel wordt gedaan. De plannen zijn uitvoerig besproken in de projectgroep Bekendelle, waarin vele deskundigen zitten. Hij is er van overtuigd dat hierdoor de natuurwaarden in het het Natura 2000-gebied alleen maar groter zullen worden. Maar ook aantrekkelijker, want op verschillende plekken worden weer zichtlijnen gecreëerd, zodat er doorkijkjes naar de omgeving van het bos ontstaan.
