Indrukwekkende expositie ‘Waarom schrijf je me niet’ in Jacobskerk

Tentoon-stelling blijft te zien tot en met 19 augustus

Door Han van de Laar

WINTERSWIJK  - De Nederlands-Duitse reizende tentoonstelling ‘Waarom schrijf je me niet’ gaat over vijf mensen tijdens hun leven, voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze worden gevolgd in Duitsland, Nederland, de kampen en getto’s in Polen tot aan hun dood of hun bevrijding. Op grote panelen zijn foto’s en zowel Nederlandse als Duitse teksten getoond over deze vijf personen, evenals andere aspecten uit de Tweede Wereldoorlog. De expositie in de Jacobskerk aan de Markt laat zien hoe privacy en identiteit werden afgenomen, mensen geen idee hadden wat hen te wachten stond en in de regel ook geen mogelijkheden hadden aan hun lot te ontkomen. 

Vergetelheid
De realisatie van de tentoonstelling in Winterswijk is een samenwerkingsproject van verschillende partijen, zoals de Stichting Lotty Huffener-Veffer, Stichting Vrienden van de Jacobskerk, de gemeente Winterswijk, De Stichting Winterswijkse Synagoge en de werkgroep Leren van de Oorlog. Namens de Vrienden van de Jacobskerk heette Willem van den Berg afgelopen zondag de genodigden welkom en bedankte de initiatiefnemers die het mogelijke maakten de indringende en belangwekkende tentoonstelling naar Winterswijk te halen. Het is inmiddels de 23ste keer dat deze in Nederland en Duitsland is te zien. Eén van de initiatiefnemers is Mirjam Huffener, dochter van Lotty Huffener-Veffer, waar de genoemde stichting naar is genoemd en die als één van de weinigen van haar familie terugkeerde na de oorlog.

Mirjam Huffener, die het levenswerk van haar moeder voortzet, kwam tijdens een reis op het idee om brieven te verzamelen, maar ook kaarten, dagboekfragmenten, foto’s en filmbeelden. Die moesten uit de vergetelheid gehaald worden. Bijzonder zijn ook de brieven en briefkaarten uit de getto’s. Als gevangen al mochten schrijven, moest het in het Duits zijn en over het algemeen korte nietszeggende zinnetjes. In 2015 realiseerde de Lotte Veffer Foundation de reizende expositie. Dit kon dankzij de steun van onder meer het nationaal onderduikmuseum uit Aalten, de Provincie Gelderland, het Nationaal Comité 4 en 5 mei en de Europese Unie. 

Wolfgang Maas en Wolfgang Nak
Daarna interviewde Henk Vis Mirjam Schwarz. Beiden zijn van de werkgroep Leren van de Oorlog. Als snel betrokken ze de Amsterdammer Wolfgang Nak, geboren in 1946, bij het gesprek en ging het over hun wonderbaarlijke ontmoeting naar aanleiding van het boek geschreven door Mirjam Schwarz ‘Ik hoop dat alles weer gewoon wordt’. Wolfgang Maas en Thea Windmuller zaten samen nog maar kort ondergedoken in Amsterdam. Daar werden ze vermoedelijk na verraad opgepakt. Henk Nak noemde zijn zoon naar Wolfgang Maas. Wolfgang Nak was al langer op zoek naar informatie over de onderduikers die door zijn ouders geholpen werden. Toen werd hij opeens opgebeld door een neef. Hij moest naar EenVandaag kijken, daarin was een reportage te zien met Mirjam die over haar boek vertelde. Hij wist niet wat hem overkwam. Het boek van Mirjam verhaalde namelijk over Thea en Wolfgang. Al snel volgde een tweede reportage, nu over de ontmoeting van Wolfgang Nak en Mirjam Schwarz. Mirjam: ”Ongelooflijk, het was alsof ik er familie bij kreeg! Het voelde zo vertrouwd.” Wolfgang: “Als ik een meisje was geweest had ik vast Thea geheten, zo betrokken was mijn vader bij hen.” Wie de uitzending nog wil zien, kan terecht op de site van EenVandaag.

Beschermen
Burgemeester Joris Bengevoord memoreerde aan zijn indrukwekkende reis naar Sobibor, waar Max van Dam overleed. “Als je het hebt over zes miljoen doden dan is dat een niet te bevatten, immens aantal. Als je hebt het over de individuen, zoals deze expositie laat zien, dan is dat een zeer indringende ervaring. De gepleegde gruweldaden op personen zijn niet te bevatten. Gelukkig leven we nu in een andere tijd, waarin de overheid haar inwoners beschermt, waarin iedereen vrij is en er geen vervolging en uitsluiting plaatsvindt.” Met het omdraaien van het eerste paneel opende de burgemeester de tentoonstelling. Deze is tijdens openingstijden van de Jacobskerk gratis te bezichtigen tot 19 augustus.