Tentoonstelling De Geboorte van Nederland in Jacobskerk

Thema’s: Vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbinding

Door Clemens Bielen

WINTERSWIJK - Wethouder Sandra Metaal opende op dinsdag 13 september in de Jacobskerk een tentoonstelling over de Geboorte van Nederland. Als inleiding konden de aanwezigen luisteren naar organist Willem Ruessink, die twee 16e -eeuwse dansen op het orgel ten gehore bracht om alvast iets van de sfeer uit die tijd te proeven. Dat de tentoonstelling niet in een museum, maar in de Jacobskerk in Winterswijk staat opgesteld is volgens Metaal een welbewuste keuze. In 1572 werd de Jacobskerk geplunderd in de bloedige strijd die toen gevoerd werd. “Ze staat er nog steeds, midden op de Markt, hartje Winterswijk: een trots, zelfbewust en krachtig symbool voor de waarden, die deze tentoonstelling als thema heeft: Vrijheid, Verdraagzaamheid, Verscheidenheid en Verbinding.”

Het jaar 1572 wordt gezien als een keerpunt in de Tachtigjarige oorlog (1568-1648) en een kantelpunt in de Vaderlandse Geschiedenis. Nu 450 jaar later, trekken meer dan 40 Nederlandse gemeenten gezamenlijk op in het Samenwerkingsverband 1572-gemeenten.

Het Dordrechts museum ontwikkelde in dit kader de tentoonstelling: Geboorte van Nederland. De tentoonstelling is op 25 plaatsen in Nederland te zien.

Marianne van Eekhout, conservator geschiedenis van het Dordrechts Museum is zeer nauw betrokken bij de ontwikkeling van de tentoonstelling: “We hebben deze tentoonstelling ontwikkeld vanuit het landelijk project Geboorte van Nederland. De tentoonstelling laat niet alleen het verleden zien, maar er is ook een koppeling gemaakt met het heden. Elke gemeente kan nog zijn eigen verhaal toevoegen. Het nationale en het plaatselijke verhaal komen bij elkaar. De gemeente Winterswijk is daarin erg actief geweest.

Een zware bevalling
Van Eekhout: “Een geboorte gaat niet zonder slag of stoot en kan soms erg lang duren. De analogie van de heugelijke gebeurtenis met positieve en negatieve kanten gebruiken we over het hele traject. De regio’s en ook zeker de Achterhoek hebben zeer onder de gebeurtenissen geleden. Plunderende soldaten van beide kampen kwamen soms wel vijf keer langs. We vertellen niet alleen over Willem van Oranje als de tolerante vader des vaderlands, maar ook dat hij zijn troepen niet helemaal in de hand had. De troepen van Willem van Oranje waren verantwoordelijk voor de moord op vele geestelijken in Roermond. De Watergeuzen streden niet alleen voor de vrijheid, maar waren ook verantwoordelijk voor de martelaren van Gorkum.”

De gruwelijkheden werden niet alleen uit naam van de Hertog van Alva bedreven, wat de oude geschiedenisboekjes ons graag deden geloven. Er was een vrijheidsstrijd, maar er was ook een burgeroorlog gaande.

Vier thema’s nog steeds actueel
‘De geboorte van Nederland’ wil laten zien dat het niet alleen ging om het bevechten van de vrijheid.
“Dat snapt iedereen”, volgens van Eekhout. Maar ook waarden als verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid speelden een belangrijke rol. Aan de hand van die vier thema’s wordt een bruggetje gemaakt naar de huidige tijd.
Wethouder Metaal bij de opening: “Vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid zijn waarden die we ook vandaag de dag nog koesteren en die helaas ook vandaag de dag nog niet vanzelfsprekend zijn”.

Een Winterswijkse verdieping
De tentoonstelling heeft door zijn eenvoud een krachtige uitstraling: De vier zuilen in de vorm van het jaartal 1572 vertellen het verhaal. De rechthoekige zuilen geven de bezoeker de gelegenheid de geschiedenis letterlijk en figuurlijk van alle kanten te bekijken.

De Geboorte van Nederland is een kleine tentoonstelling, die de bezoeker de overweging zal geven dat er gelukkig veel ontwikkeling is in de thema’s vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid, maar die de bezoeker (ook letterlijk) een spiegel voorhoudt met vragen als: Kun jij jezelf zijn? Of: Hoe verdraagzaam ben jij? Die thema’s zijn nog steeds actueel.

Een belangrijk aspect van de tentoonstelling is, dat niet alleen de gebeurtenissen van de Hollandse steden worden belicht, maar dat ook Limburg, Brabant en met name Gelderland aan bod komen. Provincies die veel geleden hebben onder de gruwelijkheden van die tijd. De Winterswijkse extra bijdrage richt de loep op de Achterhoek en brengt geschiedenis aan het licht, die voor velen misschien onbekend zal zijn.

Gratis toegang
In de Jacobskerk is de tentoonstelling te zien tot en met woensdag 19 oktober. De openingstijden zijn op dinsdag, donderdag en vrijdag van 14 tot 16.00 u, woensdag 13.00 tot 16.00 uur en zaterdag 12.00 tot 16.00 uur.
Het staat niet vermeld aan de ingang, maar de toegang is gratis.