Op zoek naar de identiteit van de Achterhoeker

Historicus Johan Godschalk geeft (g)een lezing bij Vereniging Het Museum

Door Clemens Bielen

WINTERSWIJK - De Achterhoekse vlag, je ziet hem steeds vaker wapperen bij particulieren of bij campings. Of als sticker op auto’s. Soms begeleid door teksten als ‘trots op de Achterhoek’, d’ran of ‘vaak bu’j te bange’. Het zijn symbolen, die in verband staan met het begrip identiteit.

Er zijn vele definities van identiteit te geven. Individuen kunnen gekenmerkt worden door hun lengte, kleur van de ogen of andere lichamelijke bijzonderheden. Hun identiteit wordt geregistreerd in hun identiteitskaart of paspoort. Identiteit is het geheel aan kenmerken dat een persoon of groep herkenbaar maakt. Maar wat is nu de ‘volksaard’ van de Achterhoeker en bestaat er überhaupt zoiets als de typische Achterhoeker.

Historicus Johan Godschalk is werkzaam bij Cultuur-Oost en als zodanig ook betrokken bij het opstellen van een nieuwe Museumvisie voor de gemeente Winterswijk. Godschalk schrijft een proefschrift over de Achterhoekse identiteit en gaat op donderdag 11 november daarover in gesprek met belangstellenden bij Vereniging Het Museum, Laan van Hilbelink. Aanvang 20 uur. 

Publiek is onderdeel van het onderzoek
De avond wordt door Godschalk niet ingevuld met een powerpoint-presentatie met éénrichtingsverkeer. Godschalk: “Ik heb dat vroeger wel gedaan, een ‘old-school presentatie’, maar ik kreeg er geen energie van en de slaperige toehoorders ook niet, denk ik.”

Ik werk in een vrije vorm. Ik breng een aantal facetten van identiteit naar voren en ik vertel hoe het onderzoek in elkaar zit. Daarna wordt het interactief en ga ik vragen stellen en ongetwijfeld komt er dan van alles los.’ 

Wat is ‘normaal’ voor de Achterhoek
Naast een theoretische beschrijving maakt Godschalk gebruik van empirisch onderzoek om de vorming en beleving van de identiteit in de Achterhoek te onderzoeken. Op het gebied van de muziek, vrijetijdscultuur, sport, bedrijfsleven en de media heeft hij gekozen voor rockgroep Normaal, Festival de Zwarte Cross, voetbalvereniging De Graafschap, bierbrouwer Grolsch, Regio8 en….Achterhoek Nieuws.

Het dialect draagt ook bij aan de identiteit van de Achterhoeker. Godschalk is geboren in de Liemers, woont in de Achterhoek, beheerst het dialect en heeft een zeer uitgebreid netwerk, dat hem gemakkelijk toegang geeft tot de vijf bovengenoemde fenomenen in de Achterhoek. Naast kwantitatieve gegevens als bezoekersaantallen of hoeveel geld er in omgaat, gaat Godschalk ook kijken wat er over geschreven is en hij wil met beleidsmensen van de vijf uitingsvormen in een gesprek van gedachten wisselen. Godschalk beschrijft processen zonder daar een waardeoordeel over te geven. Het is een luchtig onderwerp en er moet ook gelachen worden als het aan Godschalk ligt.

Wat is de Achterhoek voor ‘Normaal’
Godschalk: “De kern van mijn onderzoek is hoe die identiteit wordt gevormd, door wie en waarom en welke partijen hebben daar invloed op. Hoe werkt de identiteit door op het gemeentelijk en provinciaal beleid? En dan verder: hoe is en wordt er commercieel gebruik gemaakt van het label Achterhoek?”

Tijdens het gesprek met Godschalk komen er steeds meer interessante aspecten naar voren, die samenhangen met de – al of niet vermeende unieke - Achterhoekse identiteit.
Ongetwijfeld zal dat op 11 november in de zaal van Museum Fabriek aan de Laan van Hilbelink leiden tot een levendige discussie onder de aanwezigen, die zelf mogen kiezen of ze alleen toehoorder zijn of ook deelnemer aan een onderzoek.