Ook nadat we gestemd hebben, kunnen we invloed uitoefenen op het beleid. Illustratie: Marc Weikamp

Ook nadat we gestemd hebben, kunnen we invloed uitoefenen op het beleid. Illustratie: Marc Weikamp

Column | De samenleving is te belangrijk om alleen aan politici over te laten

Opinie

ACHTERHOEK - Kijken naar de politieke besluitvorming voelt voor velen een beetje als het bedienen van een net iets te ingewikkeld apparaat met tientallen functies. In de winkel was jou optimaal gebruiksgemak en een beter leven beloofd: ‘het zal jouw wereld een stuk mooier maken’. Maar eenmaal thuis blijkt het apparaat toch niet helemaal te doen wat jij wil. Vloeken, tieren, zelfs een klap met de afstandsbediening op tafel helpt niet. Om wanhopig van te worden. “Schelden helpt niet, dat ding hoort je toch niet”, zei mijn moeder vaak als ik weer eens verbaal uitviel tegen een computer, televisie of stereo die niet deed wat ik wou. Een dooddoener misschien, maar volgens mij geeft dit de essentie weer van de frustratie over de politiek bij een deel van de burgers én waarom beleid niet altijd de uitwerking heeft die wordt verwacht. Politici zien de maatschappij te veel als een machine die van afstand te bedienen is en andersom beseffen wij burgers misschien ook wel te weinig dat zij die aan de knoppen zitten ook mensen zijn.

Door Gerwin Nijkamp

In dit democratische land kiezen we deze week de volksvertegenwoordigers die geacht worden de belangen van de hele samenleving in de Tweede Kamer te dienen. De politiek houdt zich bezig met soms zeer complexe en abstracte zaken, maar uit voorgaand zinnetje blijkt maar liefst drie keer dat het in de eerste plaats om ménsen draait. In democratie zit met demos het Griekse woord voor volk, we kiezen de vertegenwoordigers die in dienst van het volk een zetel in de kamer bezetten en natuurlijk wordt in het woord samenleving ook nog eens benadrukt dat we het samen moeten doen. Als de kiezer straks heeft gekozen vormt zich met het parlement weer de eerste - wetgevende - macht en vechten de grootste en meest welwillende partijen uit wie in de regering de tweede - uitvoerende - macht zal vertegenwoordigen. Verder is daar nog de derde - rechterlijke - macht om te controleren en oordelen of burgers en regering zich aan al die wetten houdt.

Ieder individu een partij?
Ik zou echt geen beter model kunnen bedenken dan de Trias Politica die we in Nederland kennen. Toch slagen we er met z’n allen niet in om elkaar tevreden te stellen, ook al leven we in een van de meest welvarende en meest democratische landen ter wereld. Boerenprotesten, de Toeslagenaffaire, Black Lives Matter-demonstraties en de avondklokrellen liggen nog vers in het geheugen. Uit die onvrede ontstaan vaak nieuwe politieke partijen die op hun manier het onrecht willen bestrijden. Agrariërs, ondernemers, pro-Europeanen, nationalisten, ouderen, jongeren, klimaatactivisten, klimaatsceptici, christenen, moslims; nog even en ieder individu heeft z’n eigen partij. Mooi dat het kan, maar ik vraag me af of we er een betere samenleving door krijgen. Hoe oprecht die groepen hun problemen ook ervaren en hoe terecht het ook is dat ze die aan de kaak stellen, de uit frustratie geboren oplossingen gaan vaak weer ten koste van andere groepen.

Meer, minder, halveren!
Politici gaan de fout in door problemen te zien als een verkeerd afgesteld apparaat. Gaat het niet goed met de integratie? Dan klinkt het ‘minder, minder’ Marokkanen. Klimaatproblemen oplossen? Halveren die veestapel en verdubbel het aantal zonnevelden en windmolens. Van de linkerkant tot de rechterkant van het politieke spectrum rammen ze op de afstandsbediening om het juiste volume immigranten, stikstof, politiemensen, ziekenhuisbedden, onderwijzers en andere variabelen in de samenleving goed af te stellen. Waar thuis het wifi-signaal soms niet eens tot de eerste verdieping reikt, zo dringt de boodschap helaas vaak ook niet goed door de muren van de ministeries.

Als er dan al een besluit zichtbaar en hoorbaar wordt in de samenleving, dan zorgen social media vaak voor ruis op de lijn tussen overheid en burger. Regelmatig wordt in filmpjes de boel gewoon letterlijk verdraaid. Nog vaker worden ingewikkelde besluiten die effect hebben op tal van andere belangrijke zaken in de samenleving op Facebook en Twitter versimpeld om het maar in één beeld te kunnen vangen. Alsof het om een simpele TV-quiz gaat, zien we dan een overzichtelijk scherm waar bijvoorbeeld te zien is welke partijen voor of tegen meer geld naar de zorg zijn. Waar dat geld vandaan moet komen, hoe dat besteed moet worden en aan wie dat besteed moet worden, lijkt er niet toe te doen. Het is makkelijk om de politici dan onder dat Facebook-bericht de huid vol te schelden, maar met ingewikkelde dingen versimpelen, lossen we problemen niet op.

Spiegelende macht
Daarom pleit ik ervoor dat wij als samenleving onze spiegelende macht nog sterker laten gelden. Die is naar mijn idee veel krachtiger dan de wetgevende en uitvoerende macht. Vind jij dat er te weinig te beleven is in jouw dorp? Organiseer dan zelf een evenement, sponsor het of koop in ieder geval een kaartje en laat je gezicht er zien. Wil je dat de winkels bij jou in de buurt blijven bestaan? Koop dan daar je spullen en bestel ze niet bij Bol.com of Coolblue. Wil je dat Nederland duurzamer wordt? Kijk dan eerst naar wat je daar zelf aan doet. En vraag de buurvrouw eens of zij nog tips heeft.

Ideologieën kunnen een prima houvast en kompas bieden, maar laat je er niet door in de greep houden. Kijk gewoon eens om je heen en je zult merken dat de meeste mensen best redelijk zijn en bereid om samen met jou tot een oplossing te komen, ongeacht zijn of haar politieke voorkeur. Zie de verenigingen en andere organisaties die gedreven worden door vrijwilligers. Besturen worden gevormd door mensen met de meest uiteenlopende politieke voorkeuren, maar zij kunnen samen heel goed het belang van hun achterban dienen.

Als wij als burgers het goede voorbeeld geven, dan kan de politiek niet anders dan volgen. Ook vanuit de Achterhoek. Raadsleden zijn mensen die je aan kunt spreken en zij zullen weer met collega’s uit buurgemeenten praten. Uiteindelijk zullen ze in Den Haag de beste ideeën niet kunnen negeren. Misschien niet vandaag of morgen, maar bedenk dat alles wat groot is, ooit klein begon.

Begin met dat kleine gebaar door deze week in ieder geval te stemmen. Als het aan mij ligt, blijven we dat trouwens nog lang met het ouderwetse potlood in een stemhokje doen. Dan stappen we na het rood maken van het vakje letterlijk uit ons hokje en zien we dat de samenleving geen apparaat met een afstandsbediening is, maar een verzameling mensen die het zo goed mogelijk met elkaar wil hebben.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant