Bloemmotief en drakenkop, glasfragmentjes gevonden in de kuil bij de kerk. Afbeeldingen uit besproken boek

Bloemmotief en drakenkop, glasfragmentjes gevonden in de kuil bij de kerk. Afbeeldingen uit besproken boek

AUDIO

Sander Leest: De Nieuwstadskerk in Zutphen - Glazenier in de schaduw van de kerk

Algemeen

Sander Leest: De Nieuwstadskerk in Zutphen

ZUTPHEN - Bij de jaarlijks terugkerende Spannende Boeken Weken denken de meesten aan thrillers en detectives. Maar alle genres kunnen spannend zijn. Zoals geschiedenisboeken.

Een jaar geleden, januari 2020, zag ik George Diepenmaat, uitgever van regionale boeken, voor het laatst. Hij kwam mij het boek De Nieuwstadskerk in Zutphen overhandigen. Ik kende het al, als pdf. Ik had de tekst op de achterflap mogen bijdragen. Dat kan pas als je het hele manuscript hebt doorgelezen.

'De eerbiedwaardige geschiedenis van een kerk doe je niet af met een paperback'

Een echt boek, dat is het betere werk. Het leest fijner dan digitaal en je hebt meer overzicht. Wel zo praktisch bij dit rijk gedocumenteerde werk vol detailinformatie over ‘bouwgeschiedenis, restauratie en inrichting van de Sint-Janskerk'. Een mooie hardcover-uitgave is het geworden. De eerbiedwaardige geschiedenis van een kerk doe je niet af met een paperback. Dat had George goed bekeken.

Hij was al een tijdlang ziek, maar verzette zich er kranig tegen, bleef optimistisch, had nog allerlei plannen voor nieuwe uitgaven. Zover kwam het niet. Op 4 augustus is hij overleden. De rouwkaart vermeldde de jaartallen1947-2020.

In de Zutphense Nieuwstad steekt de Sint-Jan al eeuwen zijn toren hoog de hemel in. De kerk is omstreeks 1250 gesticht. Aan de hand van jaartallen tussen toen en nu laat zich het verhaal van gebouw, geloof en (Nieuw)stad vertellen. Het oog van de toren heeft talloze mensen voorbij zien komen en gaan.

De geschiedenis bijt zich vast in het heden. Niet zonder slag of stoot. Het laatste nieuws is het plan voor een parochiegebouw op het plein naast de kerk. Er zijn voor- en tegenstanders. Of het doorgaat, zal blijken. Komt ongetwijfeld in de krant. En later dan weer in een volgend kloek boek.

Maar eerst is het tijd om terug te bladeren. Dat ging ik na ontvangst meteen doen.

Ook het verleden kan nieuwswaardig zijn, zeker als er archeologen aan te pas komen. Van de pdf herinnerde ik mij de beide hoofdstukken over glaswerk, geschreven door Zsuzsanna van Ruyven-Zeman en Jacobine Melis. In 1999 troffen archeologen tot hun verrassing in een diepe kuil bij de kerk honderdduizenden glasfragmenten aan.

Vrijwilligers ‘met engelengeduld' hebben ze puzzelstukje voor puzzelstukje onderzocht. 'De vondst houdt waarschijnlijk verband met de plunderingen door de Staatse en Waalse troepen van Willem van de Bergh na het binnentrekken van de stad op 10 juni 1572,' schrijft Melis. ‘De Nieuwstadskerk zou evenals andere religieuze gebouwen in Zutphen zijn geplunderd en de gebrandschilderde ramen, met religieuze voorstellingen, kapotgeslagen (…) Het lood dat het vensterglas bij elkaar hield, zou zijn verzameld om kogels te maken.'

De glazenier had ‘in de schaduw van de kerk' zijn werkplaats ingericht en kon voor zijn herstelwerkzaamheden putten uit de kuil vol glas op destijds braakliggend terrein.

En wat is de link met glazenier Christoffer Godekinck, van wie in 2006 een glasafvalplaats is gevonden aan de Houtmarkt? Vast staat dat hij (prachtig) brandschilderwerk voor de Sint-Walburgiskerk heeft vervaardigd.

Dat allemaal in de periode waarin de katholieken hun kerkelijk bezit moesten prijsgeven aan de protestanten. ‘Roerige tijden' waren het.

Lezers van het Spannende Boek, kom er maar in!

Sander Grootendorst
Tips: sandergrootendorstleest@gmail.com 

Jeroen Krijnen en Mirjam van Velzen-Barendsen (redactie):
De Nieuwstadskerk in Zutphen. 750 jaar bouwgeschiedenis, restauratie inrichting. 27,90 euro

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant