Astrid Dekkers maakte de vierdelige podcast 'Mensen in het veen'. Foto: Eigen foto
Astrid Dekkers maakte de vierdelige podcast 'Mensen in het veen'. Foto: Eigen foto

Haagse kunstenaar maakt indrukwekkende podcastserie over onderduikers in Korenburgerveen

Algemeen

Interview met Hartog Meijler werd basis voor vierdelige podcastserie

Door Sander Damen

WINTERSWIJK - Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in september 1942, dook een groep van drieëntwintig mensen in het Korenburgerveen onder. De groep werd ontdekt, de onderduikers verraden en de meeste van hen vermoord. Ruim achtenzeventig jaar later verscheen een vierdelige podcastserie van de hand van de Haagse kunstenaar en docent beeldende kunst Astrid Dekkers die gecharmeerd is geraakt van Winterswijk en geraakt door de geschiedenis van de mensen in het veen.

"Na mijn studie Geschiedenis heb ik allerlei baantjes gehad, waarvan tien jaar bij de Bibliotheekdienst”, vertelt Astrid. "Al die tijd voelde ik dat dat het allemaal niet helemaal was. En omdat ik als kind altijd graag boekjes maakte met tekeningen en verhalen, besloot ik de Kunstacademie te gaan doen. Mijn fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog, vooral de menselijke kant daarvan, bleef.”

Keuzes
'Waarom maakten mensen bepaalde keuzes, wat is goed en wat is fout en is dat allemaal zo zwart-wit?' vraagt ze zichzelf af: "En vooral ook, welke gevolgen hebben die keuzes gehad voor het verdere leven van de betrokkenen, maar ook hun nabestaanden. Dat houdt mij bezig.”

Dat ze als Haagse zo geïnteresseerd raakte in dat verhaal, komt door een ontmoeting met Rolf Nihom een Joodse man die in Winterswijk opgroeide. "Die man had een fantastisch familiealbum en kon zo mooi vertellen”, zegt ze hierover. "Ik vond het heel bijzonder zijn begrafenis op de Joodse begraafplaats aan de Misterweg bij te wonen.”

Door het bijwonen van de begrafenis ontmoette Astrid niet alleen veel mensen, maar raakte ze ook verknocht aan Winterswijk. Tijdens een fietstocht ontdekte ze per toeval het bermmonumentje bij de locatie in het veen waar de onderduikers verscholen waren. "Dat verhaal liet me niet los en ik ben er onderzoek naar gaan doen,” vertelt ze.

Open Joodse huizen dagen
"Op een gegeven moment vroeg Mirjam Schwarz, die wist van mijn onderzoek, me of ik tijdens de Open Joodse huizen dagen er iets over wilde vertellen”, licht Astrid toe.
Bij die lezing in de berm van het bos ontmoette ze Jan ten Dolle die naast het veen opgroeide. Hij was ook geïnteresseerd in het verhaal en nodigde haar uit kennis te nemen van het onderzoek dat hij gedaan had. "Ik kreeg twee dikke mappen van hem”, lacht Astrid. "'Misschien kan jij er mee door gaan?', zei hij, 'Er is in Den Haag in het Centraal Archief voor Bijzondere Rechtspleging een proces verbaal over die zaak.' En aangezien ik in Den Haag woon, ben ik daar gaan kijken. Dat proces-verbaal las bijna als het script van een toneelstuk. Iedere getuige kwam aan het woord de marechaussee, de politieagent, de boswachter... Het was heel interessant.”

Zo interessant dat Astrid haar onderzoek uitbreidde naar de nabestaanden van de betrokkenen. Ze sprak met familie van overlevenden en de betrokken beambtes.

Wat haar het meest opviel uit die gesprekken was dat iedereen zijn eigen kant van het verhaal had. "Het is een universeel verhaal over het maken van keuzes,” vertelt ze. "Het laat je nadenken over waar als mens je verantwoordelijkheid ligt: in hoeverre doe je je werk, in hoeverre help je mensen. Hoe ver ga je? Na de oorlog is alleen het hoofd van de marechaussee veroordeeld is voor betrokkenheid. Die heeft zich daar fel tegen verzet. Hij vond dat anderen net zo schuldig waren. De boswachter die door velen als verrader werd gezien, wijst naar de politieagent.”

'Het laat je nadenken
over waar als mens je
verantwoordelijkheid
ligt'


Maken van keuzes
Dat universele verhaal over het maken van keuzes wilde ze graag aan de hand van de geschiedenis van de 'Mensen in het veen' vertellen. "Ik kreeg door een subsidie van de Gemeente Den Haag de kans om te werken met professionele podcastmakers.” vertelt ze.
In het archief van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers vond ze een geluidsband met een interview met Hartog Meijler. Dat werd de basis van haar podcastserie.

"Wat ik mij afvraag is waarom dat Hartog Meijler niets liever wilde dan terugkeren naar Winterswijk, terwijl de Winterswijkse politie en marechaussee de groep hadden afgevoerd. Niet de nazi's”, aldus Astrid. "Ik ben zelf in een klein dorp opgegroeid en ik vroeg me af hoe dat na de oorlog verder ging. Daders en slachtoffers leven naast elkaar en pikken de draad weer op.”

'Daders en
slachtoffers leven
naast elkaar en
pikken de draad
weer op'


Persoonlijk verhaal
'Mensen in het veen' is een indrukwekkend en persoonlijk verhaal van Hartog Meijler, de dansleraar die wél terugkwam. De serie is inmiddels meer dan vijfhonderd keer beluisterd en de link, podcastluisteren.nl/ep/Mensch-De-mensen-in-het-veen-1, wordt op Facebook grif gedeeld.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant