Woede en protest in Winterswijk, zorgen in Doetinchem

WINTERSWIJK - De hakken staan stevig in het zand en een oplossing lijkt verder weg dan ooit. Het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem (SZ) en het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) in Winterswijk zijn bestuurlijk gefuseerd, maar nu geleidelijk aan helder wordt, wat de gevolgen voor het SKB kunnen gaan worden, is er een storm van protest vanuit Winterswijk gekomen. Maar ook in Doetinchem maakt men zich zorgen over het nieuw te bouwen ziekenhuis.Twee door de wol geverfde bestuurders in de gezondheidszorg gaan in gesprek over de te volgen stappen om uit de impasse te komen. Beiden zetten zich belangeloos in. Over veel zaken zijn ze het eens, maar niet over alles.

Door Clemens Bielen

Tenenkrommend
Jan van Amstel verbaasde zich over de ‘live-streaming’ informatieavond voor de gemeenteraad van Doetinchem over de ziekenhuisproblematiek: Santiz bestuurder Bomers noemde geen bedrag voor de nieuwbouw van het Slingeland Ziekenhuis, ondanks doorvragen door enkele gemeenteraadsleden. Van Amstel: “Waarom zeggen ze nou niet wat het kost? Het werd voortdurend gevraagd. Dat moet je toch weten!” De volgende morgen werd er in een krant wél het bedrag genoemd: 155 miljoen euro. Het leek geruststellend voor van Amstel.
Huijsmans: “Het is kenmerkend voor de dubieuze strategie, die Santiz voert en die het wantrouwen voedt: Het genoemde bedrag beschrijft het kale gebouw zonder inventaris en inrichting en overige bijkomende kosten. De werkelijke investeringskosten voor het gehele project met inventaris en bijkomende kosten bedragen ruim 300 miljoen. En daar zit nu precies de angel in deze kwestie.”

Van Amstel:
'Waarom
zeggen
ze nou niet
wat het kost?'

‘Fusie van de baan’
Over het antwoord op de vraag hoe de Achterhoek met 300.000 inwoners het beste kan worden bediend op het gebied van de ziekenhuiszorg zijn beiden het eens: twee basisziekenhuizen, waar 85 procent van de ziekenhuiszorg kan worden geleverd. Twee basisziekenhuizen was ook het uitgangspunt van de fusie.

Huijsmans: “Het is mij opgevallen dat er geen enkel plan is uitgewerkt, er is alleen maar gewerkt aan een nieuwbouwproject. Santiz heeft een meerderheid/minderheid gecreëerd in de overlegorganen (ondernemingsraad, cliëntenraad en medische staf), de administraties samengevoegd, en vervolgens komt er dan als een duveltje uit een doosje, dat er voor 300 miljoen euro een nieuw ziekenhuis wordt gebouwd met als gevolg dat functies moeten verhuizen vanuit het SKB. De gijzeling van het SKB is dan een feit. Alle kaarten zijn verspeeld rond die fusie. De fusie is ontspoord.”

‘Geef de fusie een kans’
Van Amstel: “Ik ben het ermee eens, dat het gebrek aan openheid, het gegoochel met cijfers, het negeren van de huisartsen tot wantrouwen in Winterswijk heeft geleid. Als je het principe van de twee volwaardige ziekenhuizen ten grondslag legt aan de fusie, dan moet je dat principe ook handhaven en terug in de rails, maar ik denk wel dat je eerst moet proberen om die fusie boven water te houden, omdat dat een aantal voordelen geeft en die ben je anders kwijt.” Voordelen ziet Van Amstel in kwaliteitsverbetering, kostenbesparing en het aantrekken van personeel. “Door de vergrijzing zal de zorgzwaarte toenemen met een zwaardere belasting voor de ziekenhuizen, en als je kijkt naar de beschikbaarheid van personeel wordt die alleen maar minder. Een gezamenlijke aanpak is beter dan wanneer je dat in concurrentie aanpakt. Een fusie biedt de mogelijkheid om investeringen te doen, die je afzonderlijk niet kunt doen en dan is er nog het probleem van de volumenormen voor het aantal behandelingen, die steeds hoger worden. Ook de eisen aan de voorzieningen bij de intensive care en de operatiekamers gaan omhoog. Een gefuseerde instelling kan beter aan de kwaliteitseisen voldoen. Bovendien heb je met een fusie de mogelijkheid om wat meer functies binnen de regio te houden.”

‘Vraaggericht en niet aanbodgericht’
Huijsmans: “Ik zet daar grote vraagtekens bij. De voordelen van de fusie is een dun verhaal met weinig betrekking op de inhoud van de zorg. De meerwaarde van fusies op gebied van kwaliteit en kosten wordt door onderzoek niet aangetoond, integendeel zelfs. Je moet vanuit de medisch inhoudelijke hoek gaan kijken en naar de vraag van de patiënt en niet naar het aanbod dat je wilt creëren. Vraaggericht en niet aanbodgericht.” De personele bezetting ziet Huijsmans niet als een specifiek probleem voor de Achterhoek: “Overal in Nederland is het heel moeilijk om aan personeel te komen. Je verdient in Amsterdam net zo veel als in de Achterhoek, alleen kun je hier wel goedkoper wonen, de verbindingen tussen de mensen zijn wat duidelijker, het is een vriendelijke omgeving. Er zijn jonge specialisten die daarvoor kiezen: de korte lijnen tussen 1e en 2e lijn worden als positief ervaren. De opleiders kunnen daar een belangrijke rol in spelen.” En wat betreft de vergrijzing: “Winterswijk is heel sterk op de ouderenzorg voorbereid ook al met specialisten op dat gebied en met een zwaarder accent op palliatieve zorg dan op behandelzorg. Juist de ouderenzorg is gebaat bij goede contacten tussen 1e en 2e lijn en de fysieke nabijheid van een ziekenhuis. Voor 17 procent van de productie van het SKB moet je een IC verplicht achter de hand hebben en zij hebben daar echt een uitstekende IC met prima mensen. Men voldoet aan alle eisen en is weer geaccrediteerd voor vijf jaar. De operatiekamers zijn netjes gerenoveerd in de afgelopen jaren, dat heeft 30 miljoen gekost. Het gebouw is op orde, het is berekend op de toekomst, het functioneert prima.”

Wat Huijsmans wél als een probleem ziet, is de hoge dienstbelasting: “We moeten dus meer mensen opleiden met een iets andere balans tussen privé en werken dan vroeger. Om hetzelfde werk te doen heb je meer mensen nodig. Ook in de huisartsenzorg zie je steeds meer parttime werkers. Dat geldt niet alleen voor een SZ en een SKB, maar voor alle ziekenhuizen.”

Het zal moeilijk worden het gum te hanteren
Ad Huijsmans vindt dat het huidige bouwplan van het nieuwe SZ van tafel moet. Dat dwingt tot concentratie van functies en brengt een onbalans in de aanvankelijke opzet van twee gelijkwaardige basisziekenhuizen. Van Amstel vraagt zich af of dat wenselijk is en stelt dat dat niet eenvoudig zal zijn: “Doetinchem is al jaren bezig met deze bouwplannen met andere uitgangspunten. Huijsmans beaamt dit: “Het wordt toch vaak doorgedouwd op iets waar je altijd al mee bezig was en als je eenmaal de eerste paal in de grond hebt geslagen is het over in het SKB.”

Regiovisie
“Maar waarom niet de regiovisie afgewacht?” vraagt van Amstel zich af. “Met een stevige inbreng vanuit Winterswijk en openheid over de bouwplannen voor het ziekenhuis in Doetinchem.” Huijsmans: “De regiovisie, in concept al opgesteld door Menzis, ging al uit van één ziekenhuis aan de A18. De fusie was in feite niet gebaseerd op twee gelijkwaardige basisziekenhuizen. Daarom heb ik gezegd: Haal nu de twee ziekenhuizen tijdelijk uit elkaar, maak een goed businessplan voor beide ziekenhuizen en kijk daarna wat je nog voor elkaar kunt betekenen. Het SKB is al druk bezig met het schrijven van een businessplan. Doetinchem zou dat ook moeten doen, maar dan moeten de huidige plannen van tafel.”

Verkenner
Maar zover is het nog niet. De minister heeft Marcel Daniëls als ‘verkenner’ aangesteld om de bestuurlijke crisis op te lossen. Volgens van Amstel en Huijsmans, zal de verkenner ook wel zien, dat er geen oplossingen meer mogelijk zijn met dezelfde mensen in de Raad van Toezicht. Huijsmans: “De Raad van Toezicht had allang moeten opstappen. De mensen die nu de plannen maken, hebben een kokervisie op de veel te dure nieuwbouw en worden daarin gesteund door de medische staf in Doetinchem. Daar zit een ambitie onder om behandelingen te gaan doen die al elders gebeuren en die je niet hoeft te doen. Je moet gewoon een excellent basisziekenhuis blijven.”
Van Amstel: “In mijn visie blijven de twee ziekenhuizen ook bestaan, maar ik zou toch wel de Regiovisie willen afwachten alvorens defusie te overwegen. Wel belangrijk is, dat je het voortbestaan van twee basisziekenhuizen moet borgen uitgaande van gelijkwaardigheid. Het huidige bouwplan in Doetinchem zal aan dit uitgangspunt moeten voldoen.”

IN KADER BOVENAAN SVP

Jan van Amstel 
Jan van Amstel, econoom, deed als 34-jarige directeur de voorbereiding van de overgang van het Burger Ziekenhuis in Amsterdam naar Almere en werkte in diverse ziekenhuizen en revalidatiecentra als bestuurder. Korte tijd was hij werkzaam in het ‘beruchte’ Ruwaard van Putten ziekenhuis in Spijkenisse en in het Rotterdamse Rijndam. Tien jaar in Revalidatiecentrum Klimmendaal in Arnhem, en nog 7 jaar voor revalidatiecentrum ‘Het Roessingh’ in Enschede. Nu is hij voorzitter van de MS vereniging Nederland, voorzitter van een tweetal vermogensfondsen en coördinator gezondheidszorg bij de PUM, dat Nederlandse professionals met jarenlange ervaring onbetaald inzet in ontwikkelingslanden.
Hij is Doesburger en werd door de burgemeester van Doesburg gevraagd zich over deze kwestie te buigen, omdat SZ ook vele cliënten uit de Liemers aantrekt. Hij is lid is van ‘Burgerinitiatief Gezond Oost Gelderland’.

Ad Huijsmans
Ad Huijsmans, econoom, heeft ontelbare directie- en toezichtfuncties bekleed in het bedrijfsleven maar vooral in de gezondheidszorg. Vele ziekenhuizen zowel groot als klein zijn door zijn leiding tot stand gekomen en door hem geleid. Van het academisch ziekenhuis in Utrecht (AZU) tot het kleine Amstelland Ziekenhuis. Van hoog gespecialiseerde opleidingsziekenhuizen tot basisziekenhuizen. Hij begeleidde zowel fusies als defusies.
Hij is weliswaar belangrijk adviseur bij de Stichting Behoud SKB, maar stelt zich nadrukkelijk onafhankelijk op: "Ik houd ze ook met beide benen op de grond." Ziekenhuis is zijn passie, zegt hij zelf.