‘De zorg van de toekomst leveren wij al!’

Zorgverleners zelf aan het woord

WINTERSWIJK - Concentratie en schaalvergroting zijn de sleutelwoorden, die worden gehanteerd als antwoord op dreigend personeelstekort, toenemende kosten, vergrijzing en ontgroening in de gezondheidszorg. Als we de managers moeten geloven, is fuseren de ‘Haarlemmerolie’ om de betaalbaarheid en de kwaliteit in de gezondheidszorg te behouden. Maar leiden concentratie en schaalvergroting wel tot verlaging van de kosten en hogere kwaliteit? Er zijn al veel langer andere geluiden te horen en ook recente ontwikkelingen (coronacrisis) geven ruimte aan het bijstellen van het oude denken. Er zijn zelfs al fusies teruggedraaid en afgeblazen. Is het wel verantwoord om al deze signalen te negeren en een discussie hierover uit de weg te gaan? Terwijl er in het verzorgingsgebied van het Streekziekenhuis Koningin Beatrix hard gewerkt wordt aan een eigen toekomstplan geven zes zorgverleners hun visie over het werken in de Achterhoek tijdens een tafelgesprek met Achterhoek Nieuws.

Door Clemens Bielen

De visie, die voor de Oost-Achterhoek wordt neergelegd door bestuurders van ziekenhuizen en zorgverzekeraars, zoekt kwaliteitsverbetering in horizontale richting (fuseren), Judith Wubbels, huisarts in Aalten, ziet de kwaliteitsverbetering ontstaan bij goede verticale relaties. “Huisartsen en specialisten kunnen elkaar goed vinden. Doordat je elkaar persoonlijk kent, kun je elkaar ook even snel benaderen, wat door de patiënt wordt gewaardeerd en voor de gezondheidszorg in het algemeen efficiënt is, want na een goed overleg zijn er geen onnodige verwijzingen.”

De traditioneel sterke hiërarchie ligt niet meer zo verankerd in de gezondheidszorg als vroeger, maar juist in de kleinschalige Achterhoek is deze rem op goede kwaliteit zichtbaar minder aanwezig. Linda Winkelhorst en Nelleke Aipassa, verloskundigen in Winterswijk ervaren het wegvallen van de afstand tussen arts en verloskundige als zeer positief. “De gelijkwaardiger verhoudingen vergemakkelijken het maken van overdrachten naar gynaecoloog en kinderarts en dat komt de kwaliteit alleen maar ten goede.” Ook de fysieke nabijheid van kleinschaligheid zien zij als belangrijk. “Een te gering aantal bevallingen maakt de kleinschaligheid misschien kwetsbaar om de bekwaamheid te behouden, maar het nadeel van schaalvergroting is weer dat de kwaliteit niet beter wordt door de benadering van de patiënt als nummer.” Overigens zijn er geen aanwijzingen dat het aantal bevallingen als kwaliteitsnorm omhoog zal gaan, volgens de verloskundigen.

‘Concentratie en schaalvergroting maken de zorg duurder’
Verloskundige Linda Winkelhorst wijst op het belang van een snel bereikbare gynaecoloog op de achtergrond: “Als poortwachters doen wij aan risicoselectie. Wij moeten beoordelen of we te maken hebben met een gezonde of een zieke zwangere. Thuis bevallen, wordt moeilijker als het ziekenhuis te ver af ligt, dan worden de risico’s te groot. Het leidt tot medicalisering, want de mensen worden eerder ingeleid, er vinden meer kunstverlossingen plaats, er is meer ‘daylight verloskunde’ en dat maakt het allemaal duurder.” Zelfs de ligging van een ziekenhuis in Varsseveld is voor een patiënt in het buitengebied van Winterswijk nog te ver af, volgens de beide verloskundigen.
Collega Nelleke Aipassa: “Ik heb in Rotterdam gewerkt en daar was de onzekerheid over snelle bereikbaarheid wegens mogelijke files zeer stressvol.”

Een IC-bed achter de klapdeur of een klaarstaande ambulance
Christine Pieters, sinds twee jaar als cardioloog werkzaam in het ziekenhuis, vertelt een vergelijkbaar verhaal. “Het viel me direct op, dat iedereen zo veel plezier had in zijn werk. De ongecompliceerde gemakkelijke contacten met collega’s en collega’s in andere disciplines voelde aan als een warm bad. Je kunt gemakkelijk bij iemand binnenlopen en je hebt wat voor elkaar over; vooral bij de coronacrisis was/is dat merkbaar.” Zij geeft ook een voorbeeld van de noodzaak van een IC-afdeling. “Voor patiënten met hartfalen is het soms nodig, dat ik weet dat er in overleg met de intensivist een IC-bed beschikbaar is voor eventualiteiten. Dat geeft toch een geruststellender gevoel dan een klaarstaande ambulance voor een ziekenhuis op afstand. Veel onnodige zorg wordt hierdoor vermeden en het is rustgevend voor arts en patiënt.”

Ouderenzorg met holistische benadering
Nicole Haarman is specialist ouderenzorg in Verpleeghuis ‘Pronsweide’ in Winterswijk: “Er wordt goed geluisterd. Geluisterd naar de patiënt en door de zorgverleners. ‘Groot’ zou beter en goedkoper zijn. Ik geloof er allemaal niets van, maar groter betekent in ieder geval niet, dat er meer kwaliteit komt.”
“Vooral in de ouderenzorg is de zorg gecompliceerd en beperkt zich niet tot een radertje van het menselijk lichaam. De thuissituatie wordt meegenomen en nauw contact met de huisarts is essentieel. Een ziekenhuis in de nabijheid is voor de omgeving van de patiënt belangrijk, maar ook voor ons. De specialisten komen regelmatig de patiënten in ons verpleeghuis beoordelen; dat ervaart de patiënt als zeer plezierig en doordat we zorg op de juiste plaats leveren en geen onnodige onderzoeken inzetten, is het kostenbesparend en kwaliteitsverhogend.”

Naoberschap contra stadsmentaliteit
Nynke Postma, anesthesioloog/intensivist heeft een kenmerkend verhaal: “Ik kwam eigenlijk naar Winterswijk om te ‘oefenen in solliciteren’. Ik kreeg een rondleiding en ik voelde een wereld van verschil met andere sollicitaties. Een prettige sfeer en veel betrokkenheid. Ik voelde meteen: hier wil ik zijn, dit is mijn plek. Tijdens de coronacrisis is dit direct ook gebleken. Iedereen was bereid om te helpen. Ons aantal IC-bedden is procentueel gezien het meest opgeschaald.”
Nynke Postma: “Er wordt gedaan alsof het bij fuseren over kwaliteit gaat, maar het wordt als excuus gebruikt om schaalvergroting te realiseren. Uit wetenschappelijke rapporten blijkt dat de kosten niet lager worden en dat de kwaliteit als je kijkt naar de patiënt niet beter wordt maar juist lager. Als de zorg dichtbij niet beschikbaar is, neemt de zorgvraag af, en dat maakt het goedkoper. Kwalitatief gezien ga je er echter op achteruit.”

Leren van de coronacrisis
Naast het feit dat, volgens de medewerkers in het ziekenhuis, de coronacrisis de waarde van kleinere ziekenhuizen op korte afstand heeft bewezen, valt er misschien nóg wat positiefs te leren uit de crisis. Vaak wordt aangegeven dat het vinden van een baan voor de partner in deze regio een probleem vormt. Een grotere inzet op thuiswerken kan daar in ieder geval voor een deel een oplossing bieden.Ten slotte is iedereen aan de tafel het hier over eens: “De overheid wil graag dat de patiënt centraal staat en dat de zorgverleners de zorg rondom de patiënt zo goed mogelijk organiseren. Wij moeten naar de patiënt toe en dat is precies wat we nu al doen, juist door de kleinschaligheid en de samenwerking. Wij leveren al de zorg van de toekomst.”