Sallo van Gelder. Foto: Karin Stronks
Sallo van Gelder. Foto: Karin Stronks

Tentoonstelling Kind van de Vrijheid: Sallo van Gelder

Algemeen

AALTEN – De tentoonstelling Kind van de Vrijheid zou op 3 april feestelijk worden geopend. Helaas gooide het coronavirus roet in het eten. De voorbereidingen zijn stopgezet en het opbouwen van de tentoonstelling is gestaakt. Als de maatregelen rondom het virus worden versoepeld wordt dit jaar een bijeenkomst gehouden voor alle betrokkenen bij en deelnemers aan de expositie. Om alvast een tipje van de sluier op te lichten worden enkele ‘hoofdrolspelers’ van Kind van de Vrijheid voorgesteld. Dit keer het verhaal van Sallo van Gelder.

Sallo van Gelder is geboren in 1937, als Joods jongetje. De eerste jaren van zijn leven woont hij aan de Stationsstraat in Aalten. Vader Julius krijgt in het najaar van 1942 een oproep om zich met zijn gezin te melden. Ze zouden naar een ‘werkkamp’ in Duitsland gaan. Hij is dat niet van plan. Een half jaar eerder maakte hij een razzia mee waaraan hij ternauwernood ontsnapte. Mannen die wel werden gepakt werden naar Mauthausen gebracht, een dwangarbeiderskamp. Velen stierven binnen een paar weken. Julius besluit om een onderduikplek voor hem en zijn gezin te zoeken.

Julius, zijn vrouw Froukje en de oudste zoon David kunnen terecht bij boer Bernhard Hiddink, daar is plaats voor drie personen. Met de motor brengt Julius zijn jongste zoon Sallo naar de boerderij van Te Lindert in Barlo. Hij zegt tegen Sallo dat hij nog even naar de buurman moet met een enge hond en dat hij Sallo daarna weer op komt halen. Hij komt niet terug. Sallo weet nog: “Een van de dochters van Te Lindert zei dat ik een nachtje mocht blijven slapen. Op de slaapkamer stond mijn koffertje met kleren. Ik besefte dat ik hier voorlopig zou blijven…”

Eind juli 1943 omsingelen Duitse soldaten de boerderij van de Aaltense familie Te Lindert. Ze zijn al een tijdje op zoek naar een Engelse piloot en het vermoeden bestaat dat deze zich hier zou ophouden. De piloot wordt niet ontdekt, wel de bijna zesjarige Joodse Sallo. Op 11 augustus, zijn zesde verjaardag, wordt Sallo door twee Aaltense politiemannen naar de Duitsers in Huize Rosorum in Arnhem gebracht. Sallo blijft er twee weken en wordt daarna naar Amsterdam gebracht waar de trein naar Westerbork wacht. Op het perron daar gebeurt een wonder…

Eerder die dag heeft de verzetsvrouw Sietske Hoekstra zich verkleed als non en is ze naar het station gegaan met de opdracht een specifiek kind van deportatie te redden. Eenmaal op het perron is ze in de vooronderstelling dat Sallo dat kind is en heeft hem gewenkt. Sallo, hoe jong ook, beseft maar al te goed dat in de trein stappen zal betekenen dat hij zijn ouders en David nooit meer terug zal zien. Hij loopt naar de non en verstopt zich onder haar rokken. Samen lopen ze naar de trein naar Arnhem en de non peutert voorzichtig de opzichtige ster van Sallo’s jas. De jongen wordt ondergebracht bij een kinderloos echtpaar waarna hij terugkeert naar Aalten, naar de familie Te Lindert. Pas als het daar te gevaarlijk wordt, gaat Sallo naar de boerderij van de familie Hiddink, het adres waar Julius, Froukje en David al die tijd gezeten hebben.

Op 30 maart 1945 ziet Sallo grote geallieerde tanks over de hoofdweg rijden. Aalten is bevrijd en eindelijk kan de familie weer naar buiten. Het duurt veertig jaar voor Sallo er eindelijk achter komt wie de als non verklede dame geweest is. Sallo’s redding is een misverstand geweest. Op het perron had Sietske eigenlijk een ander kind moeten meenemen, een kind dat erg op Sallo leek…

In de tentoonstelling Kind van de Vrijheid komen negen personen aan het woord. Het zijn personen die als kind het einde van de oorlog bewust of onbewust hebben meegemaakt, zowel aan Nederlandse als Duitse zijde. Daarnaast komen kinderen van na de oorlog aan bod. Hoe is het om als kind weg te moeten uit de vertrouwde omgeving? Om weg te moeten vluchten en alles achter te laten? Of door anderen niet jezelf te kunnen zijn? Maar ook, hoe ga je om met vrijheid?

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant