Afbeelding

Uut 't Wald | Dommen naffel

Algemeen Columns

Dommen naffel

Vorige week besprak ik in deze rubriek al diverse termen voor domme mensen, voor sukkels, dwazen of flapdrollen. Ja, er bestaan in onze Nederlandse taal heel veel woorden voor ongeveer hetzelfde. Maar, zoals zo vaak, in onze Achterhoekse streektaal nog veel meer.

Een mooie en vrij algemeen bekende term voor een dom, dwaas iemand is (domme) koeze. Maar ook de term döpperd wordt veel gebruikt. Een afleiding van het iets minder bekende dölperd of dölleperd, waarin je met enige fantasie een dol paard kunt herkennen.

Ook döl of dol betekent sufferd. In Zelhem en Gelselaar zegt men ook wel dreedol en in Eibergen doorn dol. Of dat de overtreffende trap van dol is? Ik durf het niet te zeggen.

Ook naffel of noffel, wat ze in onder meer Neede, Gelselaar en Lichtenvoorde kennen, betekent sufferd. Misschien betreft dit een samentrekking van 'een' en 'affel'. Het Winterswijkse woordenboek van G.D. Deunk, dat een halve eeuw geleden uitkwam, noemt namelijk het woord naffelkuken, terwijl een nog ouder boek spreekt van een affelkuken.

Ook een oude vergeten term is doedelkop (of doedeldop) en waarschijnlijk kennen ook nog maar weinig mensen de woorden daemel, deuzel, ozewolter of oezik. Maar soeze wordt nog wel vaak gebruikt voor sukkel. Al dan niet in samenstellingen, die van plaats tot plaats verschillen. In Gorssel spreekt men van een zoezemikke en in Lochem van een potsoeze.

Ook achterleken klaos, stomme stoekerd of onneuzele hals behoeven geen uitleg. Maar de twee mooiste synoniemen voor sufferd vind ik persoonlijk toch wel zeiverdrol (Varsseveld) en drieklezoer (Zutphen).


Jan Buter

buterneede@hotmail.com

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant