Zorgen over de Japanse duizendknoop

Bestrijding lastig, maar nieuwe methode hoopvol

door Bernhard Harfsterkamp

WINTERSWIIJK – Is het ondieper maken van de kleiput aan de Driemarkweg nodig? De meningen blijven hierover verdeeld. De omwonenden vonden de kleiput al een mooi natuurgebied. De gemeente gaat er vanuit dat het verondiepen, waardoor er een brede ondiepe zone met moerasplanten en riet kan ontstaan, meer natuurwaarden oplevert. Voor dit project wordt licht verontreinigde grond gebruikt. Het waterschap controleert of dit de waterkwaliteit niet aantast. Een deel van die grond bevat brokstukken van de Japanse duizendknoop. De omwonenden vrezen dat dit voor extra verspreiding van de woekerende plant zal zorgen.

Twee grote groeiplaatsen
De Japanse duizendknoop is een plant die regelmatig in het nieuws is. Het is een soort met grote bladeren en stengels die meters hoog kunnen worden. Verwante soorten als Afghaanse duizendknoop en Sachalinse duizendknoop worden eveneens vaker aangetroffen. De soorten zijn, zoals de namen aangeven, afkomstig uit Azië. Hebben de planten zich eenmaal ergens gevestigd, dan kunnen ze zich indien de bodem voedselrijk is snel uitbreiden. In Winterswijk is dat bijvoorbeeld gebeurd op de oude vuilnisbelt tussen de Vreehorstweg en de Driemarkweg. Momenteel is dat de grootste groeiplaats. Ook aan de noordwestkant van 't Hilgelo kan erg veel Japanse duizendknoop aangetroffen worden. Daarnaast zijn er verspreid over de gemeente groeiplaatsen te vinden, maar die zijn aanmerkelijk kleiner. Van een enorme opmars is al vele jaren geen sprake.

Invasieve exoten
Onder de Japanse duizenknoop groeit niets. Ook zijn er nauwelijks insecten die gebruik maken van deze plant. Daarom zijn die grote groeiplaatsen 'ecologische woestijnen' en geen aanwinst. De soort wordt vaak aangeduid als een invasieve exoot: een niet-inheemse soort, die zich snel uitbreidt en andere soorten verdringt. Andere bekende invasieve exoten zijn de reuzenberenklauw, de reuzenbalsemien, een springzaadsoort, en de watercrassula, die in steeds meer poelen wordt aangetroffen. Ook de Canadese guldenroede wordt tegenwoordig als invasieve exoot beschouwd, hoewel deze plant wel interessant is voor insecten en ingeburgerd lijkt. Al eeuwenlang bereiken buitenlandse soorten via transportmiddelen of door meegebracht zaad Nederland. Een deel van de inheemse planten komt bijvoorbeeld oorspronkelijk uit het Midden Oosten en vele andere streken.

Door verondieping meer duizendknoop?
De omwonenden van de kleiput maken zich zorgen over de Japanse duizendknoop, want er wordt ook uit andere gemeenten afkomstige grond gebruikt, waarin stukjes wortel en stengels zitten van deze exoot. Als die ergens op geschikte grond terecht komen, kunnen ze uitgroeien tot een enorme plant. Als die stukjes duizendknoop dieper dan vier meter onder water gebracht worden, sterven ze af. De gemeente geeft aan dat als de brede oeverzone niet meer vier meter diep is er dan geen met Japanse duizendknoop vervuilde grond meer zal worden gebruikt. Het kan zijn dat toch stukjes van de plant komen bovendrijven en op de oevers terecht komen en uitgroeien. Aangezien nu al op verschillende plekken op de oevers en op de oude vuilnisbelt veel Japanse duizenknoop groeit, is de kans groter dat de plant zich van daaruit uitbreidt. Geconstateerd kan echter worden dat op de voedselarmere grond in de ruime omgeving nog steeds weinig Japanse duizendknoop voorkomt.

Bestrijden met elektriciteit
Er zijn in de laatste jaren allerlei methoden uitgeprobeerd om de Japanse duizendknoop te bestrijden. Afmaaien en afdekken met folie, varkens die de plant opeten, branden en na afmaaien de restanten inspuiten met het gif roundup (glyfosaat), dat nogal omstreden is, hebben wel enig effect. De nieuwste methode, die de gemeente Winterswijk uitprobeert, is het onder stroom zetten van de plant. Daardoor wordt de hele plant verhit, waardoor plantencellen kapot gaan en de plant afsterft. Het is wel een arbeidsintensieve methode, zeker als de hele oude vuilnisbelt zo aangepakt moet worden. Deze belt moet echter in een van de komende jaren nog van een nieuwe afdeklaag voorzien worden. Dat is een gelegenheid om de Japanse duizendknoop hier sterk terug te dringen. Een dikke afdeklaag van leem of klei met daar bovenop voedselarme grond zal het probleem kunnen verminderen.