'Een eerbetoon aan de mensen die mij gered hebben'

Boek 'Sallo's ontsnapping' komt begin mei uit

Door Karin Stronks

AALTEN – Jarenlang koesterde Sallo van Gelder de wens om een boek uit te geven over zijn wonderlijke ontsnapping aan de Shoah, Hebreeuws voor de Holocaust, in de Tweede Wereldoorlog. Hij zegt nadenkend: "Ik moest gewoon de juiste persoon tegenkomen die het verhaal wilde opschrijven. Dat is gebeurd, ik ontmoette Henk Vis tijdens een boekpresentatie in Winterswijk en heb hem bereid gevonden om me te helpen met het realiseren van het boek. Het is een eerbetoon aan de mensen die mij gered hebben, bovendien leeft het verhaal voort als ik er niet meer ben."

Sallo van Gelder beseft dat hij, zijn ouders en zijn oudere broer David heel veel geluk hebben gehad in WO II. "Dat we de oorlog overleefd hebben, hebben we te danken aan de mensen die ons onderdak hebben verschaft, die ons hebben geholpen, met gevaar voor hun eigen leven. Mijn leven heb ik mede te danken aan de non, die een verzetsstrijdster bleek te zijn, die mij onder haar rok heeft verstopt juist voordat een trein, volgepropt met Joodse kinderen, vertrok naar het oosten. Voor hen wilde ik dit boek, voor hen wil ik het verhaal doorgeven", vertelt Sallo.

Hij vertelt zijn oorlogservaringen tot in de kleinste details, zijn ogen gesloten, alsof hij de beelden weer oproept. Over dat zijn vader al in de zomer van 1942 bedden, meubels en beddengoed naar de familie Hiddink aan de Bijnenweg bracht. Daar zaten de ouders van Sallo samen met zijn broer David later ondergedoken. Hij sprak over de dominees die predikten dat de Joden geholpen moeten worden, over het onderduikadres van zijn ouders waar slechts voor drie personen ruimte was, over razzia's en huiszoekingen in Aalten. Over dokter Der Weduwen die na vieringen in de synagoge de aanwezige Joden adviseerde om met kleren en schoenen aan te gaan slapen, een koffer klaar te hebben staan, om te zorgen dat zij binnen enkele seconden konden vluchten als dat nodig mocht zijn.

'Ik voelde me verlaten...'

Als klein jongetje maakte Sallo de oorlog mee, zijn belevenissen zijn opgetekend in het boek. Hij vertelt een anekdote die veel indruk op hem heeft gemaakt: "In september 1942 nam mijn vader me mee 'de boer op', we gingen wel vaker op zijn motor samen op pad. Wat me opviel is dat mijn moeder ons niet uitzwaaide, wat ze anders altijd deed. We gingen naar Barlo, naar Te Lindert aan de Vlasspreideweg. Mijn vader sprak met Te Lindert en keek naar de koeien. Even later ging hij weg, hij zei dat ik niet mee kon omdat bij het volgende adres een gevaarlijke hond rondliep. De hele dag wachtte ik op mijn vader maar hij kwam niet terug. Hanna, een dochter van Te Lindert zei dat ik maar een nachtje moest blijven slapen. Ze bracht me naar een slaapkamer waar een koffertje stond met kleren, mijn kleren, dingen die je nodig hebt voor een langere tijd. Ik voelde me verlaten…"

'Sallo's ontsnapping' is geschreven door Henk Vis. "Ik ontmoette Henk bij de boekpresentatie van zijn boek 'We hebben ze allemaal gekend'. Ik heb hem gevraagd of hij me kon helpen met het schrijven van mijn boek. Aanvankelijk zei hij dat hij het te druk had maar ongeveer een jaar geleden is hij er toch mee begonnen. Het boek, 206 pagina's dik, is gedrukt op A5 formaat, handig en compact. Het boek bevat ook veel foto's", aldus Sallo van Gelder. Het boek is vanaf begin mei te koop voor 19,90 euro bij Messink & Prinsen in Aalten en bij boekhandel Kramer in Winterswijk. Sallo: "De foto op de omslag van het boek heeft mijn moeder destijds laten maken voor mijn vader omdat ze bang was dat ze mij niet meer zouden zien…"