Ries de Jong in de Kastanjelaan. Net als in de jaren '50 (bijna) geen auto's voor de deur. Foto: Clemens Bielen
Ries de Jong in de Kastanjelaan. Net als in de jaren '50 (bijna) geen auto's voor de deur. Foto: Clemens Bielen

Lezing door Ries de Jong in MuseumFabriek

Algemeen

De wederopbouw in Winterswijk 1940-1965

Door onze verslaggever

WINTERSWIJK - Het jaar 2019 staat voor elf Achterhoekse gemeenten in het teken van de wederopbouw. Na Duitsland is Nederland het land, dat het meest beschadigd uit de Tweede Wereldoorlog kwam. Door een vereniging van krachten werd niet alleen gewerkt aan het herstel van de infrastructuur, herstel van huizen en fabrieken, maar er was ook sprake van een 'beschavingsoffensief'. Dat is één van de verrassende uitkomsten tijdens de lezing, die Ries de Jong op donderdag 14 maart bij Vereniging Het Museum zal houden.

Na de bevrijding in 1945 sloeg de aanvankelijke euforie al snel om in het besef, dat het land economisch aan stukken lag. Ook maatschappelijk gezien was Nederland in de ogen van de overheid er slechter aan toe dan vóór de oorlog. Men had geen vertrouwen in elkaar en uit notities blijkt dat er gevreesd werd voor bandeloosheid. Niet zo verbazingwekkend na vijf jaar bezetting met een 'regering' in Engeland. Ries de Jong houdt ervan om in boeken en geschriften te snuffelen en haalt daar informatie uit, die voor de reguliere geschiedenisboeken verborgen is gebleven.

Geen geld voor isolatie
Bij de wederopbouw van Nederland wordt al snel gedacht aan het plat gebombardeerde Rotterdam. De plannen voor Rotterdam lagen in 1940 al op de planken. De impact van vijf jaar bezetting, die zou volgen was toen nog onbekend en niet goed ingeschat. "De wederopbouw van Winterswijk begon in 1945 na de bevrijding. Naar schatting 65 huizen waren door bombardementen verwoest of zwaar beschadigd en ook het stationscomplex was verschillende keren aangevallen, maar de wederopbouw in Winterswijk was ook en vooral een maatschappelijke en dat komt dan ook weer terug in de sobere nieuwbouw uit die tijd, die nu op zijn beurt weer aan vernieuwing toe is. Opnieuw wederopbouw, want de huizen van toen hebben een energielabel Z," zegt de Jong schertsend.

Landbouwhervorming
In 1945 was het Bruto nationaal Product (BNP) van Nederland met bijna de helft afgenomen in vergelijking met 1940. In Winterswijk lag de zo belangrijke textielindustrie op zijn gat, er was tekort aan elektriciteit, de lichten moesten eerder uit, tekort aan voedsel. Minister Drees riep op tot geld verdienen, voedsel produceren en bij voorkeur exporteren, besparen, weinig consumeren en niet importeren. Voor het buitengebied betekende deze opdracht: landbouwhervorming, productieverhoging, mechanisatie, schaalvergroting voor de boer, en voor de boerin een meer economische huishouding, zodat ze tijd over had om haar man te komen helpen bij de productie. De hervorming kwam slechts traag op gang. Achteraf gezien: gelukkig, want de Achterhoek ontleent er zijn unieke gevarieerde landschap aan.

Gezinsleven
Als je Ries de Jong in zijn enthousiasme zijn gang laat gaan, komt de geschiedenis van Winterswijk vanaf de eerste menselijke vestiging, inclusief anekdotes, aan de toehoorder voorbij. Hij praat net zo gemakkelijk over het verleden als over het heden. In het buitengebied werd aangestuurd op 'ontmenging van de gezinnen' en in het dorp was aan de architectuur en aan het interieur van de wederopbouwwoningen, te zien welk ideaalbeeld er werd gesteld in het gezin.

Soberheid
De Kastanjelaan met zijstraten is een typisch product van de architectuur in de jaren van de wederopbouw. Ries de Jong wijst op ramen, deuren, dakgoten, schoorstenen en zelfs aantallen om de richtlijnen voor de bouw in die tijd te onderstrepen. Verdieping in een onderwerp maakt het altijd leuk. Dat zal ongetwijfeld de conclusie zijn, die de bezoeker van de lezing na afloop zal bevestigen.

De lezing is in de Museum Fabriek op donderdag 14 maart vanaf 20.00 uur; entree vijf euro, voor leden van Vereniging Het Museum drie euro.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant