Pastoor Casper Pikkemaat vertrekt met pijn in het hart

'Deze zes jaar neemt niemand mij meer af!'

Door Theo Huijskes

VRAGENDER - "De Achterhoek en in het bijzonder de parochie Sint Ludger zal ik gaan missen. Ik ben er onvoorstelbaar trots op dat ik hier ten volle pastoor heb mogen zijn. Daarbij heb ik van alles en iedereen enorm veel geleerd. Ik ben hier een ander mens geworden, vooral door al die fantastische mensen om mij heen. Daarvoor ben ik niet alleen Vragender, maar alle negen locaties van de parochie Sint Ludger, beter gezegd de Gelderse Achterhoek erg dankbaar. Deze zes jaar neemt niemand mij meer af."

In de pastorie in Vragender, nog voor korte tijd zijn woonadres, bladert pastoor Casper Pikkemaat (35), gezeten tussen de verhuisdozen, met een brede lach op zijn gezicht door een prachtig fotoboek. Een pas ontvangen cadeau van de tot de Sint Antonius van Paduakerk behorende gemeenschap Vragender. Zes jaar lang was hij als pastoor de herder van dit kerkdorp en daarnaast van de locaties Lichtenvoorde, Zieuwent, Mariënvelde, Harreveld, Aalten, Bredevoort, Winterswijk en Meddo. Officieel is 31 oktober zijn laatste werkdag om vervolgens op 1 november in Tubbergen in de Sint Pancratiusparochie een nieuwe fase van zijn pastoraal leven in te gaan.
Het afscheid van pastoor Pikkemaat is op zondag 30 oktober met om 11.00 uur een H. Eucharistieviering in de Sint Bonifatiuskerk in Lichtenvoorde met aansluitend een receptie in HRZ 't Zwaantje. Een afscheid dat ongetwijfeld drukbezocht wordt, want pastoor Casper Pikkemaat is populair en geliefd, onder alle lagen van de bevolking.

U bent geboren in Lattrop. U gaat dus weer terug naar uw roots?
"Niet helemaal, maar wanneer je de wortels extra lang maakt, kun je van roots spreken. Laten we het maar uitleggen dat wij daar naobers van elkaar zijn. Mijn werkomstandigheden in Tubbergen kun je wat omvang betreft met hier vergelijken. In het Twentse krijg ik te maken met de Sint Pancratiusparochie, waaronder even als hier negen locaties vallen. Alleen het aantal parochianen is er iets hoger, hier 18.000 en daar 19.000. De eerste kennismakingen dateren reeds van eind augustus. De ontvangst was en is erg hartelijk en gastvrij. Ik heb in ieder geval al ontdekt dat ik de wijze waarop ik het ambt van pastoor uitoefen, zo kan voortzetten in Tubbergen."

Uw benoeming wordt uitgelegd als een dictatoriaal optreden van aartsbisschop Wim Eijk?
"Let wel: dictatoriaal is een kwalificatie van de parochianen, in mijn beleving een voortvloeisel uit de teleurstelling vanwege mijn plotselinge en snelle vertrek. Men moet niet vergeten dat Wim Eijk de aartsbisschop is in dit land en dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. En of je zijn beslissingen nu wel of niet leuk vindt, hij staat daarvoor."

U hebt de benoeming in gehoorzaamheid aanvaard. Leg dat eens uit?
"Het gaat hier om een belofte, die ik bij mijn priesterwijding in 2008 aan dezelfde Wim Eijk heb gedaan. Ik heb toen voor een ambt gekozen, waarvan ik vooraf wist dat het tevens een functie heeft van voorbijganger. Een pastoor is in de praktijk een voorbijganger. Ja toch? Ik zeg altijd: beste mensen, de parochie blijft maar de pastoor gaat. In het voorjaar heb ik een tweetal gesprekken gehad met de personeelsfunctionaris van het bisdom en heb daarna op eigen verzoek in Utrecht nog een gesprek gehad met de aartsbisschop, om de voorgenomen benoeming om te buigen. De beslissing was echter al definitief."

Niet alleen de parochie, maar ook u bent van mening dat het afscheid te vroeg komt?
"Dat is inderdaad zo en daar draai ik ook absoluut niet omheen. Ik had er altijd rekening mee gehouden om hier na acht, hooguit tien jaar te vertrekken. Ik ben hier nog niet klaar en dat ervaren de mensen ook als zodanig. Hierbij mag niet vergeten worden dat het je circa vijf jaar kost om met de gehele parochie geworteld te raken. Ik beweer altijd dat deze periode nodig is, wil je als herder naar je schapen ruiken. Jammer, heel jammer derhalve dat de benodigde tijd om te kunnen oogsten mij niet gegund is. Dit alles nog los van de beslissing van mijn ouders om in Meddo te gaan wonen. Mijn vader is 84 en mijn moeder is 72 en ik ben hun enig kind. Het op korte afstand van elkaar wonen biedt grote voordelen, die ik hier niet verder hoef uit te leggen."

Het lijkt erop dat u de beslissing van de aartsbisschop nog niet verwerkt hebt?
"Voorop gesteld, dit heeft natuurlijk niets met Tubbergen te maken. Maar de beslissing heeft mij behoorlijk geraakt. Het is een hard gelag. Weet je, de mensen hier zijn mij ontzettend dierbaar. Daarom doet het pijn, daarom heb ik ook wel verdriet."

U staat bekend als een mensen-mens-pastoor. Hoe ervaart u dat zelf?
"Dat is en moet ook inherent zijn aan mijn werk. Noem het een vorm van spiritualiteit. Het heeft te maken met de wijze van leven, met de wijze van werken, in mijn geval de wijze van herderschap. Geloof en kerk-zijn draaien beide op basis van relatie met God en met elkaar en daarmee is de vraag eigenlijk op zijn best beantwoord."

Hier had u te maken met negen kerken en in Tubbergen krijgt u te maken met negen kerken. Hoe ontwikkelt zich dat verder in de toekomst?
"We kunnen natuurlijk wel doen alsof, maar we kunnen uiteraard niet om de huidige en nog te verwachten ontwikkelingen heen. Het is niet voor niets dat wij hier al besprekingen hebben opgestart met de insteek van een mogelijke samenwerking tussen deze parochie Sint Ludger met de parochie Sint Paulus (Groenlo, Lievelde, Beltrum, Eibergen, Rekken, Neede en Rietmolen, ThH). Het mag niet worden uitgesloten dat deze beide parochies in de naaste toekomst nauwer gaan samenwerken met voor de pastores een veel breder werkgebied. Maar of een dergelijke ontwikkeling al dan niet nodig is, ligt natuurlijk ook aan de geloofsgemeenschap zelf. De leden hiervan zijn immers de dragers van het kerk-zijn, zij moeten de kerk blijven koesteren, de kerk blijven omarmen."

Maar alles gezien door een nuchtere, realistische bril?
"Natuurlijk, we moeten de ogen niet sluiten voor datgene wat er allemaal gaande is in deze wereld, in dit land en binnen de kerk. Het wordt mede daarom op den duur een haast onmogelijke opgave om binnen de parochie Sint Ludger negen kerken open te houden. Los van het gegeven dat wij te allen tijde elkaar moeten blijven motiveren, moeten blijven stimuleren, zullen we belangrijke voorwaarden als een gezonde financiële situatie en een gewenste vitaliteit van de geloofsgemeenschap onder ogen moeten blijven zien. Die maken bij een achteruitgang daarvan, dat je geen andere keus meer hebt. Wanneer ik naar mijzelf kijk, heb ik tot in 2012 het woord kerksluiting niet in de mond genomen. Uit dit antwoord blijkt wel dat ik daar inmiddels anders heb over moeten denken."

Ondanks al deze ontwikkelingen blijft u te allen tijde uzelf?
"Dat is iets dat ik mijzelf bij wijze van spreken dagelijks als voorwaarde stel. Zo kent mijn leven in combinatie met mijn werk een serieuze, maar daarnaast ook een vrolijke, humoristische kant. Daarom blijf ik bijvoorbeeld vasthouden aan de bij een pastoor horende kleding inclusief het witte boordje. Zie het als een uniform, een duidelijke vorm van herkenning. Maar daarnaast ben ik ook in voor een geintje, het vertellen van een mop of een lachwekkend verhaal, ook al is dat tijdens een preek of een andere officiële gelegenheid."

Wat wilt u tenslotte nog graag kwijt?
"Dat is iets wat ik in de loop van de jaren enorm ben gaan waarderen en dientengevolge ook zal gaan missen. Het gaat hier om de ondernemende, innovatieve eigenschap die de Achterhoeker in alle opzichten kenmerkt. Dit varieert van kleine tot grote, omvangrijke zaken. Op alle mogelijke terreinen is men hier zeer initiatiefrijk. En wanneer een bepaald initiatief of idee in goede aarde valt, zet iedereen er zijn of haar schouders onder. Een vorm van samenwerking, loyaliteit en saamhorigheid waarop men hier trots mag zijn. Ik ben blij dat ik dat allemaal van heel dichtbij heb mogen meemaken. De eerlijkheid gebiedt mij om te zeggen dat ik hiervan heel veel geleerd heb. Iets dat ik zeker meeneem naar mijn volgende werkplek. Afsluiten wil ik mede daarom alleen maar met de volgende woorden: Achterhoekers, wees trots op jullie zelf!"