Open Joodse Huizen uitgebreid met Huizen van Verzet

Van Baarschers in de Meddosestraat naar Menco, tante Riek en synagoge

WINTERSWIJK - De familienaam Meijler is verbonden met danslessen, maar ook met marcherende soldatenlaarzen. De Zonnebrinkkerk was het geestelijke thuis van 'tante Riek'. En de gezinsleden van boekwinkel Baarschers in de Meddosestraat kwamen in het verzet tegen de Duitsers terecht. Het verhaal achter deze namen en adressen wordt verteld op zondag 6 mei, als Winterswijk meedoet aan het landelijke evenement Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet.

Op acht adressen in Winterswijk wordt op die dag het verhaal verteld van Winterswijkers rond de Tweede Wereldoorlog. Open Joodse Huizen is sinds 2012 uitgegroeid tot een herkenbaar herinneringsproject, dat op 19 plaatsen in heel Nederland wordt gehouden – van Amsterdam tot Appingedam, van Winschoten tot Winterswijk.
Op de plek waar hun geschiedenis zich afspeelde vertellen vroegere bewoners, getuigen, nazaten, kenners en belangstellenden persoonlijke verhalen over vervolging, verzet en bevrijding. Omdat 2018 ook het Jaar van het Verzet is, wordt Open Joodse Huizen uitgebreid met Huizen van Verzet – naast de Joodse verhalen ook de verhalen van het verzet. Open Joodse Huizen wordt in Winetrswijk georganiseerd door de werkgroep Leren van de Oorlog. Het is een vervolgprogramma op het lespakket, nu ook gericht op de ouders.

In Winterswijk zijn zowel die Joodse als die verzetsverhalen op verschillende plaatsen te vinden. Bijvoorbeeld op het adres Meddosestraat 6. Nu onderdeel van de servicetheater Skopein, ooit boekhandel Baarschers. Daar werkt Hendrik Baarschers in de winkel van zijn ouders. In 1943 duikt hij onder om aan tewerkstelling voor de Duitsers te ontkomen. Voorzien van valse papieren wordt hij lid van een lokale knokploeg. Na verraad wordt Hendrik opgepakt en op 5 september 1944 in kamp Vught gefusilleerd. Hendriks verhaal wordt ter plekke verteld.

Op het adres Goudvinkenstraat 6 vertelt nazaat Mos Meijler het verhaal van zijn familie, dat niet alleen over de in Winterswijk zo bekende danslessen gaat, maar ook over het 'vloeken van marcherende soldatenlaarzen'. In de Museumfabriek aan de Laan van Hilbelink vertelt Marian Nijman over het gezin van Harri Menco. Om de hoek ligt de Zonnebrinkkerk, waar Heleen Kuipers-Rietberg aan verbonden was. Dochter Heleen Stevenson-Kuipers vertelt in de kerk over haar moeder, die als 'tante Riek' bekend werd omdat ze in verzet kwam tegen de Duitse onderdrukkers.

In Winterswijk wordt Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet op acht verschillende adressen aangeboden. Het sluit aan op de groeiende interesse van mensen voor de geschiedenis van hun directe omgeving. De Joodse verhalen en de geschiedenis van het verzet, en de mensen daarachter, raken elkaar op verschillende manieren. De verhalen van toen helpen ons ook om te gaan met de vraagstukken van nu.
Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet wordt zondagmiddag 6 mei aangeboden op de volgende adressen en tijdstippen. De bijeenkomsten duren maximaal een uur en zijn gratis toegankelijk. Houd rekening met een beperkt aantal plaatsen per locatie.
• Meddosestraat 3 – 11, 12 en 14 uur: Aron Alexander van Gelder werd in oktober 1941 met vijf andere Joodse mannen uit Winterswijk gearresteerd en weggevoerd naar Mauthausen. Marieke Driever vertelt over hem en zijn gezin.
• Meddosestraat 6 (ingang vm. boekhandel) – 11, 12 en 14 uur: Hendrik was één van de leden van het gezin Baarschers die betrokken raakte bij het verzet. Harry Meulenkamp vertelt.
• Laan van Hilbelink 6 (Museumfabriek) – 11, 12 en 14 uur: Harri Menco woonde met zijn gezin aan het begin van het Hilbelinkspad. Marian Nijman vertelt hun verhaal. Kleinzoon Joel Menco, die als kind vaak bij oma Hilde logeerde, is daarbij aanwezig.
• Zonnebrink 61, Zonnebrinkkerk (consistoriekamer) – 12 en 14 uur: De vroegere gereformeerde kerk van Winterswijk was het geestelijke thuis van Helena Kuipers-Rietberg, grondlegster van de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers. Jongste dochter Heleen Stevenson-Kuipers vertelt over haar moeder en vader, over het gezin Kuipers-Rietberg.
• Molenstraat 8 – 11, 12 en 14 uur: Abraham Philips, handelaar in garen en band, moest in 1942 met zijn gezin naar Westerbork. Eén dochter overleefde op een onderduikadres. Haar zoon (en zijn vrouw) en dochter zijn te gast in het huis van de opa en oma die hij nooit gekend heeft. Stef Geenen vertelt.
• Goudvinkenstraat 6 – 11, 12 en 14 uur: De naam Meijler is voor Winterswijkers onlosmakelijk verbonden met dansles. De geschiedenis van de familie Meijler kent ook het 'vloeken van marcherende soldatenlaarzen'. Kleinzoon Mos Meijler vertelt het verhaal van zijn familie.
• Korenburgerveenweg (bij de gedenkplaats met boom en plaquette) – 11, 12.30 en 14 uur: Ze worden de 'onderduikers van het Korenburgerveen' genoemd. Dat is de groep, maar het gaat om individuen, om mensen van 0 tot 62 jaar. Astrid Dekkers vertelt.
• Spoorstraat 32 (synagoge) slotbijeenkomst – 16 uur: Aron van Dam was als wethouder in Winterswijk een gezien man, zoon Max ontwikkelde zich als kunstschilder. De oorlog greep onherstelbaar diep in dit gezin in. Chrit van Ewijk en Sjoerd Kemeling vertellen.

www.synagogewinterswijk.nl