Zoektocht naar veiligheid
AlgemeenEen persoonlijk verhaal van een Syrische vluchteling in Winterswijk
Door Leander Grooten
WINTERSWIJK – Het laat zich lezen als een filmscript. Vijf jaar geleden repareerde hij witgoedapparatuur in zijn eigen zaak in Damascus. Met een koophuis en gehuwd met zijn liefde, leek alles voor de wind te gaan. Totdat de oorlog dreigende vormen aannam. Huis en haard verlaten om meer dan vierduizend kilometer af te leggen om je veilig te voelen. Ghasoub Jadallah is een Syrische vluchteling die onderdeel was van de stroom vluchtelingen die in ons land kwam. Nu spreekt hij Nederlands en neemt deel aan de Winterswijkse samenleving.
Syrië
De burgeroorlog begon in 2011 als een gewapende opstand tegen de regering van Bashar al-Assad. In 2014 wilde Islamitische Staat een kalifaat stichten, met meer geweld tot gevolg. De inslag van een mortiergranaat maakte een abrupt einde aan de zwangerschap van zijn vrouw Manal. Dat was de druppel. Ghasoub en zijn vrouw willen vluchten. "Het werd te onveilig om een toekomst op te bouwen. Mijn ouders vonden dat ik moest gaan en zamelden geld in, anders was ik niet gegaan." In Syrië zorgt de oudste zoon voor zijn ouders. Ghasoub was de oudste.
In augustus 2014 verlaat hij in het geheim de miljoenenstad. "We hadden niet genoeg geld om beiden te vluchten. Niemand wist dat ik wegging. Dat zou onveilig zijn geweest."
Het vluchten
De eerste 400 kilometer gingen langs Homs en Aleppo. De steden zijn in Europa bekend door beelden van kapotgeschoten woonwijken. "Dat waren gevaarlijke uren. Syrië en Turkije zijn geen politieke vrienden." Gewoon de grens oversteken zat er dan ook niet bij. Eenmaal in Turkije reisde hij 1000 kilometer naar de oostkust, naar de toeristische badplaats Marmaris, vlakbij het Griekse Rhodos.
Overal onveilig
Voor teveel geld waagde hij de oversteek naar Europa op een gevaarlijk bootje. "Het doel was Europa. Als ik Griekenland maar haal, dan ben ik veilig, zo dacht ik. Ik heb ontdekt dat ik nergens veilig was. In Griekenland en Macedonië kreeg ik te maken met georganiseerde criminaliteit van de Russische maffia. Die deinzen nergens voor terug. Ze geven alleen maar om jouw geld."
Criminele praktijken
Jadallah reisde in kleine groepen. Elke vluchteling heeft veel geld op zak, dat maakt dat je niemand kunt vertrouwen. Ieder gaat zijn eigen weg, samen dezelfde kant op. Soms besloot er iemand terug te gaan, dan weer volgde een arrestatie of besloot een vluchteling in te gaan op het aanbod van de maffia om mee te gaan met de auto. Zelf heeft hij dat uiteindelijk ook gedaan. "Na achttien uur achter elkaar lopen, bloedden mijn voeten. Ik kon niet meer. Ik heb twee dagen geslapen en besloot toen in te gaan op het aanbod, nog steeds niet wetend waarheen."
De maffia heeft een vernuftige aanpak. "Ze rijden een hele tijd met je op, vragen je hoe moe je bent en bieden aan met hun mee te rijden. Ik heb dat achttien uur afgeslagen, maar op het laatst kon ik niet meer."
De criminelen zetten je in een auto en rijden een paar uur. Daarna moeten de vluchtelingen uitstappen en een eindje doorlopen. Dan staat er een andere auto klaar die je verder brengt. Dat doen ze een aantal keren. "Het is een georganiseerde vorm van mensensmokkel die door heel Europa opereert."
Uiteindelijk krijgt Ghasoub een treinkaartje in zijn handen gedrukt en wordt uit de auto gezet. "Ik wist niet waar ik was. Ze wezen naar het station." Na een uur stapt hij uit op Amsterdam Centraal.
Aandacht zonder betaling
In Amsterdam loopt de Syriër het politiebureau binnen en legt zijn situatie uit. "Daar was het dat ik voor het eerst zorg voelde om hoe het met mij was, zonder dat ik er geld voor hoefde te betalen. Het was november 2014 en ik had mijn zomerse kleding aan. De agent bood mij zijn jas aan. Zoveel aardigheid had ik lang niet meer meegemaakt."
En toen begonnen de omzwervingen in Nederland: Ter Apel, Zwolle, Dronten, Doetinchem, Winterswijk. Hij heeft elf maanden op een verblijfsstatus gewacht.
Gezinshereniging
Toen de status was geregeld, mocht Manal hiernaartoe komen. Zij ontvlucht Syrië, gaat naar Libanon en in februari 2016 komt ze aan in Nederland. Ieder met eigen traumatische ervaringen blijkt het weer samen zijn best een beproeving. Het echtpaar is drie jaar getrouwd, maar nog maar de helft van de tijd bij elkaar geweest.
Manal en Ghasoub wonen in een eigen woning, onder 'lokale' Winterswijkers. Via Whatsapp hebben ze contact met het thuisfront. "Dat is erg fijn, en geruststellend." Ghasoub heeft de inburgering en taalopleiding afgerond. "Al die vervoegingen!", verwenst hij met een hartelijke lach, "Nederland, het land met de moeilijke grammatica."
Discriminatie
Nederland is een land met aardige mensen, maar helaas ervoer ook Ghasoub hoe het voelt om gediscrimineerd te worden. Afgelopen Volksfeest werd hij in de kraag gegrepen voor de volle feesttent op de Markt. "Het was niet lang na een aanslag. Iemand zag mij voor terrorist aan en belde de politie. Dat was een erg vervelende ervaring. Maar ik heb verder vooral heel veel vriendelijkheid ontmoet," benadrukt hij.
Toekomst
Het gaat nu goed met Ghasoub. Hij werkt als elektricien voor Transit Oost, het Spoorwegmuseum van Winterswijk. Hij heeft zijn taallessen afgerond en heeft een inburgeringsdiploma. Bovendien start hij bij een installatiebedrijf in Winterswijk met een leer-werktraject.
Kunnen we daarmee stellen dat de toekomst in de Achterhoek ligt?
"Nee," zegt de 36-jarige nieuwkomer. "Een verblijfsstatus is voor vijf jaar. Als de regering een deel van Syrië veilig verklaard, wordt die ingetrokken."
En als ze terug zijn, zijn ze wederom een prooi: "Als de Syrische regering mij pakt, moet ik het leger in, zolang ik geen veertig ben."
Als nieuwkomer heb je je toekomst niet in eigen hand. Zoveel wordt duidelijk uit het indringende verhaal van Jadallah.
Wat Ghasoub en Manal Jadallah wel in eigen hand hebben, is hun liefde voor elkaar. Dat heeft geleid tot een toekomstperspectief dat over negen maanden hopelijk leidt tot een nieuw leven in het veilige Winterswijk.
