Bijzondere lezing en cursus over Baruch Spinoza

WINTERSWIJK - Rikus Koops verzorgt op dinsdag 15 november in de synagoge aan de Spoorstraat in Winterswijk een lezing over Baruch Spinoza, filosoof. De lezing vormt een eerste kennismaking met Spinoza, die een vervolg krijgt in een cursus op vier dinsdagavonden in februari en maart.

Baruch Spinoza (1632-1677) was een filosoof, wiskundige, politiek denker en lenzenslijper. Hij ontwikkelde zich in zijn geboortestad Amsterdam als man van de rede, een vrijdenker die aan de basis staat van de radicale Verlichting. Spinoza vond dat kennis en rede de sleutel waren tot een gelukkig leven, niet traditie of religie. Baruch Spinoza werd geboren in Amsterdam als zoon van Portugees-joodse ouders. Hij werkte in het handelsbedrijf van zijn vader, maar bekwaamde zich ook in Latijn, filosofie, moraal en de theorie van de onsterfelijkheid van de ziel. Zijn opvattingen stonden al snel haaks op de joodse opvoeding. Baruch oordeelde dat de Talmoed en Thora 'uitvindingen van de menselijke fantasie' waren en zette zich af tegen de joodse leefregels. Hij verzette zich tegen het beeld waarin God menselijk werd voorgesteld, tegen de gedachte dat het joodse volk uitverkoren was en tegen de goddelijke oorsprong van de bijbel. Dat zorgde ervoor dat hij in 1656 wegens 'vreselijke ketterijen' uit de joodse gemeenschap werd verstoten.

Zijn opvattingen en publicaties werden in heel Europa bekend. In 1670 publiceerde Baruch Spinoza anoniem de 'Tractatus theologico-politicus' - het geldt als oudste pleidooi voor de vrijheid van meningsuiting. Het werk werd enkele jaren later in Nederland verboden. Spinoza beschouwde God en de natuur als één, dat samenvalt met het universum, met al zijn uiteenlopende (levens-)vormen. Dat besef maakt gelukkig, anders dan bezit en eer, die we kunnen verliezen.
De 17e-eeuwer Baruch Spinoza is nooit uit het denken verdwenen. Filosofen en denkers als Hegel, Goethe en Nietzsche omarmden hem. Albert Einstein sloot zich aan bij Spinoza's abstracte godsbeeld: "Ik geloof in de God van Spinoza, die zich openbaart in de wetmatige harmonie van het heelal, niet in een God die zich bemoeit met het lot en de handelingen van mensen." Het denken van Spinoza is ook opgenomen in de Canon van Nederland - de vijftig thema's die niet in de geschiedenislessen op het Nederlandse onderwijs mogen ontbreken.
Dat klinkt zwaarmoedig en ondoorgrondelijk, maar met goede uitleg wordt dat duidelijk. Die uitleg komt van Rikus Koops, die enkele jaren geleden de 'Korte verhandeling' van Spinoza hertaalde in modern, begrijpelijk Nederlands. Die 'Korte verhandeling' gaat vooraf aan het daarna verschenen (en wereldberoemd geworden) hoofdwerk, de Ethica. Rikus Koops geeft zijn uitleg op dinsdag 15 november. Zijn lezing is een eerste kennismaking met leven en werk van Baruch Spinoza. Die krijgt een vervolg in een cursus, die op vier dinsdagavonden in februari en maart 2017 wordt gegeven. De cursus wordt gegeven op de dinsdagen 7, 14, 21 februari en 7 maart. De lezing kost €7,50, deelname aan de cursus €60.

www.synagogewi nterswijk.nl