Voor wie het horen wil...

In gesprek met KNO-arts Corine Alvarado-van Os

Door Clair

WINTERSWIJK - Gehoorbeschadiging door te hoge geluidsvolumes in de disco, bij bandjes of festivals. Je hoort het vaak beweren, maar is het ook werkelijk zo? Corine Alvarado-van Os is als KNO-arts verbonden aan het Streekziekenhuis Koningin Beatrix, en is direct bereid daar een antwoord op te geven. Op haar videoportret op de website van het SKB komt ook een patiënte voor met gehoorbeschadiging. Het probleem heeft dus duidelijk haar aandacht.

Slakkenhuis
Het is voor velen wel een bekend verschijnsel: de oren suizen, bij het verlaten van een feestje met harde muziek. Gelukkig verdwijnt dat snel, maar toch kan het een begin zijn van gehoorbeschadiging volgens Alvarado-van Os. "De beschadiging is zelfs concreet zichtbaar te maken in een gehoortest (audiogram). Het effect op de langere termijn is in mindere of meerdere mate natuurlijk doofheid. In de volksmond praten we over gescheurde trommelvliezen, maar in werkelijkheid bevindt de beschadiging zich in het binnenoor; in het slakkenhuis om precies te zijn." Aan de hand van plaatjes verduidelijkt de arts de werking van het oor. "Het geluid gaat vanaf de oorschelp naar binnen en komt bij het trommelvlies. Via hamer, aambeeld en stijgbeugel wordt het geluid doorgegeven naar het slakkenhuis, waarin zich het eigenlijke zintuigje bevindt, waardoor wij kunnen horen. Het zintuigje bestaat uit vele microscopisch kleine haarcellen, een soort doosjes waar haren uitsteken. Bij gehoorbeschadiging zie je dat de haren korter zijn, 'afgesleten' als het ware. Zijn de haarcellen eenmaal beschadigd dan is dit onomkeerbaar."

Sluipmoordenaar
Om het gehoor te testen werd er vroeger door een arts in je oor gefluisterd. Dat was natuurlijk niet zo'n betrouwbare methode. De KNO-arts anno 2016 maakt een audiogram: een grafiekje, waarmee je in één oogopslag kan zien waar de grens van het waarnemen ligt. Bij zes tonen wordt gemeten hoe zacht iemand de tonen nog kan horen. Corine laat zien, dat er in geval van een gehoorbeschadiging een heel specifiek dipje in het audiogram is te zien bij een frequentie van 4000 Hz. Bij een harde knal of een ontploffing treedt gehoorbeschadiging direct op en is onherstelbaar. Bij hoge volumes, zoals in een fabriek, een disco, een festival is er sprake van geleidelijke beschadiging. De effecten zijn pas later merkbaar. De frequentie telt op. De tijdsduur en de intensiteit bepalen de mate van beschadiging en er is nog een individuele gevoeligheid, waardoor het toch al zo geringe herstel na het ondergaan van lawaai nog minder plaatsvindt. Sluipend komt de doofheid dichterbij. Dat is ook de reden, dat Corine nog niet zoveel jongeren met gehoorbeschadiging in haar praktijk heeft gezien. De effecten ijlen na. Op dit moment komt zij in Winterswijk vooral gehoorschade tegen bij mensen, die vroeger in lawaai hebben gewerkt; bijvoorbeeld in een weverij, in de metaalbewerking of in de bouw. Gehoorbescherming werd in die tijd nog niet toegepast; evenmin bestond er wetgeving over toegestane volumes op de werkplek. Toch vermeldt Wikipedia, dat 15% van de jongeren tussen 16-30 jaar nu al lijdt aan blijvende gehoorschade.

Piepstres
Over het oorsuizen wil Corine ook nog wat kwijt: "Piepjes en ruisjes afkomstig uit het slakkenhuis komen regelmatig voor, maar worden onder normale omstandigheden onderdrukt door de hersenen. Onder stress-omstandigheden zijn de hersenen te druk met andere dingen en dan lukt die onderdrukking niet meer. Het verschijnsel wordt 'tinnitus' genoemd. Na een avondje discotheek treedt het verschijnsel ook op en wordt het ook wel discodoofheid genoemd, want je hoort ook even iets minder en het suist in de oren. Het kan betekenen dat je je oor een beetje beschadigd hebt en alle volgende keren tellen daarbij op. Je kunt tinnitus ook oplopen door een boormachine of een elektrische heggenschaar. Bij gehoorschade is er een hogere gevoeligheid voor tinnitus."

Een therapie is er op dit moment nog niet al wordt er druk onderzoek naar gedaan. Op muizen is al een pilletje uitgeprobeerd, dat magnesium en een vitamine bevat, maar de werking is nog niet bewezen. Zolang de wetgeving nog onvoldoende is, geeft Corine de raad mee om oordoppen als gehoorbescherming te gebruiken. Bovendien minimaal vier meter afstand bewaren tot de geluidsboxen en af en toe een 'oorpauze' nemen. Weglopen kan ook, maar Corine kan zich goed indenken, dat de praktijk wat moeilijker is dan de theorie. "Tenslotte ben je fan van een bepaalde band en je hebt een duur kaartje betaald." Het terugbrengen van het volume is nog de beste optie, maar ook hier blijkt de theorie eenvoudiger dan de praktijk. Oordoppen dus. Daar zijn passende oplossingen voor. Maar dan niet oordoppen waar muziek uit komt, want die vormen bij hoge volumes ook een gevaar voor de volksgezondheid.

Primeur Amsterdam Dance
In het bedrijfsleven worden werknemers inmiddels door wettelijke bepalingen beschermd. Er zijn maxima aangegeven voor het aantal toegestane decibel op de werkvloer (90dBa). Voor muziek zijn deze bepalingen er nog niet, maar een lichtpuntje is er wel. Bij het festival Amsterdam Dance is in een convenant vastgelegd, dat het geluid gemiddeld over een kwartier gemeten niet meer dan 103 decibel mag bedragen.(AN: 105dBa is vergelijkbaar met een F16 op 150 meter). Op de vraag of ze deze beperking voldoende vindt, antwoordt Corine weifelend dat het in ieder geval normgevend is, en een stap in de goede richting. Liever zag ze, dat het gelijk getrokken werd met de normen voor het bedrijfsleven. De KNO-vereniging – als kennisorgaan - heeft het probleem nu op de agenda staan. De KNO-artsen gaan aan het basisonderwijs voorlichting geven.

De resultaten horen we later wel. Of niet natuurlijk...